Tweede Daalsedijk
In 2014 heeft eigenaar NS Stations na jarenlange onduidelijkheid bekend gemaakt de oude werkplaatsen op de Tweede Daalsedijk en Concordiastraat te behouden en te herbestemmen. Oud-Utrecht gaat het behoud van de gebouwen kritisch volgen.
Toen in 2013 industriële gebouwen in Utrecht gemeentelijk monument werden, waren twee voorgestelde gebouwen van NS afgevallen door haar bezwaren. Wel hadden NS en de gemeente de intentie uitgesproken om tot herbestemming te komen, dat lijkt nu te gebeuren. Het gehele spoorgebied ondergaat de komende jaren een transformatie en de gebouwen vormen daarin een functie voor nieuwe bedrijvigheid.
De werkplaatsen zijn rond 1900 gerealiseerd en zijn door vertrek van vroegere NS bedrijven leeg komen te staan. Al ruim geleden werd dit verwacht en waren er plannen voor niet alleen deze gebouwen. Zowel het terrein aan de Tweede Daalsedijk als het gebied in de Cartesiusdriehoek zouden gezamenlijk herontwikkeld worden. Verschillende plannen zijn gemaakt. Maar die plannen zijn in 2009 na het vervallen van de plannen voor een spoorlaan niet doorgegaan. De spoorlaan was de beoogde invalsweg van Lage Weide naar het centrum en tevens nieuwe ontsluitingsweg van de Cartesiusdriehoek.
Het terrein aan de Tweede Daalsedijk kwam leeg te staan en bleef ontoegankelijk voor de buurt. Wel werd in 2013 in opdracht van NS een grote werkplaats uit 1895 gesloopt. Het terrein is vervolgens ook gesaneerd. De behouden gebleven werkplaatsen zijn Tweede Daalsedijk nummer 4, 6 en 14 en Concordiastraat nummer 67, 67a en 80.
Het terrein wordt in fasen herontwikkeld. Bijzonder bij de herbestemming is de blijvend bedoelde ruimte voor bedrijvigheid naast de favoriet van Utrecht, het herbestemmen van terreinen tot woonfunctie. De eerste fase is met een bestemmingsplan in 2017 goedgekeurd. In dit plan wordt een bovenbouwwerkplaats van de NS uit 1905 (2e Daalsedijk 14) herbestemd. Helaas wordt het ketelhuis gesloopt, dat was door de NS met de gemeente al bij de planvorming in 2015 besloten. De werkplaats wordt voor een groot deel de parkeergarage van de nieuwe woonwijk eromheen, ook conform het plan van de gemeente en de NS. Achter de gevelrand kan kleinschaliger bedrijvigheid er werkruimte krijgen. Een magazijngebouw van de NS wordt later herbestemd. Helaas heeft ‘de markt’ geen gelegenheid gekregen om meer delen te behouden, als prijs voor een beter plan.
In het terrein van de tweede fase liggen drie industriële monumenten aan de Concordiastraat. De werkplaats voor telegrafie apparatuur uit 1905 van de NS, een NS laboratorium uit de periode wederopbouw en een voormalige spoorwagonwerkplaats uit 1895. De werkplaats voor telegrafie apparatuur is gemeentelijk monument en wordt nu tijdelijk gebruikt. Voor de andere panden geldt de intentie voor behoud. De ontwikkelaar uit de eerste fase wil ook graag dit gebied herontwikkelen. Daardoor is een eerdere tijdelijke bestemming van de spoorwagenwerkplaats niet doorgegaan. NS en de gemeente gaan dit gebied waarschijnlijk met de ontwikkelaar samen invullen. Het is afwachten hoe het behoud van industrieel erfgoed daarbij inhoud krijgt.
De derde afrondende fase bestaat uit het deel richting de 1e Daalsedijk. Er komt waarschijnlijk een onderdoorgang onder het spoor als verbinding tussen dit terrein en de 1e Daalsedijk. Een dergelijke verbinding is overigens ook de bedoeling in de 1e fase naar het gebied Cartesiusweg. In de afrondende fase zijn twee industriële spoorwerkplaatsen gelegen. Het betreffen de oudste gebouwen in het gebied. Het zijn de gevels van een werkplaats uit 1887 en een werkplaats
uit 1892. Beide werkplaatsen zijn momenteel verhuurd door eigenaar NS. Dat is tijdelijk bedoeld tot een definitieve bestemming en verkoop plaats gaat vinden. De werkplaats uit 1892 is gemeentelijk monument. De gevels van de werkplaats uit 1887 zijn niet beschermd.
tekst: Bert Poortman, juli 2017
Bijlage(n)
Publieksbrochure