Het zijn spannende tijden voor wie de politiek een beetje volgt. Wat voor de een klinkende overwinning is, heeft voor de ander een donker randje. Toch hebben we deze maand weer gewoon een nieuwsbrief. Vol met lezingen en historische cafés, wijkentours, excursies, studieclubjes, verenigingsnieuws en oproepen. Om onze eigen tijd te kunnen relativeren, om onze eigen tijd te kunnen begrijpen en in perspectief te zien, om te zien hoe men in het verleden met problemen omging. En natuurlijk ook gewoon om het plezier dat geschiedenis ons geeft.

Wijkentour naar Oog in Al

Kunst ontdekken van lokale makers in Oog in Al, de wijk verkennen tijdens een historische wandeling, een tentoonstelling bezoeken, kunstenaars ontmoeten en tot slot samen een hapje eten bij A Beautiful Mess. Dat kan allemaal tijdens de wijkentour naar Oog in Al op zaterdag 8 november.

Tijdens deze wijkentour focussen we op kunst en is er aandacht voor architectuur en andere wetenswaardigheden. In en rond de buurt De Halve Maan lopen we onder andere langs werken van oud-wijkbewoner Jan Boon (1918-1988) en de Utrechtse kunstenaar Jan van Luijn (1916-1995). De wandeling start om 11.00 uur op het Beethovenplein bij zijn beeld Orpheus. 

Na de wandeling bezoeken we de tentoonstelling Verlangen, hoop en dromen bij het voormalig militair hospitaal. De werken zijn gemaakt door kunstenaars met een vluchtelingenverleden en kunstenaars uit de wijk. Een aantal van hen is aanwezig om hun werk toe te lichten en vragen te beantwoorden. Dan is het tijd voor lunch! We eten samen met bewoners van het AZC en praten over heimweegerechten in restaurant A Beautiful Mess. 

Deze wijkentour wordt georganiseerd in samenwerking met Bart Seidel (gids Oog in Al), Anna Wits (historica), A Beautiful Mess en Mijn Wijk Jouw Wijk.

Meer informatie over de wijkentour op 8 november is te vinden op de website. Daar kun je je ook aanmelden. Voor deze wijkentour vragen we een eigen bijdrage van tien euro. 

Nieuwsgierig naar de wijkentours? Kijk dan op onze site. Een kort verslag van de laatste wijkentour naar Leidsche Rijn staat hier.

Historische cafés en lezingen

Utrechtse tuinen, speelhuisjes en lusthoven

Historisch café op 7 november met boekpresentatie Michiel Plomp

Utrecht was ooit een groen paradijs met prieeltjes langs de grachten en productiebossen op de Mariaplaats. Kunsthistoricus Michiel Plomp vertelt over kanunnikentuinen, kloosterboomgaarden en pandhoven. Zijn boek Utrechtse tuinen, speelhuisjes en lusthoven, met veel nieuwe vondsten, wordt die middag gepresenteerd.

Dit boek is een uitgave van SPOU (Stichting Publicaties Oud-Utrecht). SPOU opent met dit boek een nieuwe reeks publicaties over de geschiedenis van Utrecht. Ze werkt daarbij nauw samen met de vereniging Oud-Utrecht.

Het historisch café vindt plaats op vrijdag 7 november 2025 in de Theaterzaal van Bibliotheek Neude. Zaal open: 17.00 uur, aanvang: 17.15 uur en afloop om 18.15 uur. Fijn als je je van tevoren aanmeldt via de website, dan weten we hoeveel mensen we kunnen verwachten. Dat kan vanaf 15 oktober 10.00 uur. Dit evenement is gratis te bezoeken.

Het boek kan na afloop van het historisch café worden gekocht: leden van Oud-Utrecht krijgen hierbij een korting van €5,-. In plaats van €34,95 betalen zij €29,95.

Gehakt, gebakken & gestold, Postkantoor Neude als bouwpakket

Lezing op 26 november met Jan Smits

Ver voor de oprichting van de Europese Unie werden bouwmaterialen voor imposante gebouwen al uit het buitenland gehaald. Het oude postkantoor aan de Neude is daarvan een prachtig voorbeeld. Jan Smits laat tijdens een lezing op 26 november zien waar binnen en buiten Nederland de samenstellende delen van de huidige bieb vandaan kwamen.

Verhalen vertellen is de passie van Smits. Voor zijn pensioen op de TU/e als docent en onderzoeker. Nu als rondleider in het oude postkantoor op Neude 11. “Het goede verhaal kan alleen als de feiten kloppen en dat vergt veel archiefonderzoek. Daarvan wil ik de luisteraar deelgenoot maken.”

De lezing vindt plaats op woensdag 26 november in het Bartholomeus Gasthuis. Zaal open: 19.00 uur, aanvang: 19.30 uur. Toegang €7,50.- exclusief consumpties, €12,50 inclusief consumpties. Vanaf 8 november om 10.00 uur zijn kaartjes te koop via de website.

Een Utrechtse fotoreportage

Historisch café op 19 december met Paula Swieringa

Zet een foto van toen naast een foto van nu en je zou zeggen: vroeger was alles beter! Kijk hoe gezellig het was in het kneuterige Hoog Catharijne van weleer. En zelfs die gedempte singel heeft iets nostalgisch. Het is maar net hoe je er tegenaan kijkt. Dat is wat Paula Swieringa ons zes jaar lang probeert duidelijk te maken in haar column ‘Toen & Nu Utrecht’ in het AD Utrechts Nieuwsblad en in haar gelijknamige boeken, waarvan er inmiddels al vier delen zijn verschenen. Op 19 december dus ook in het historisch café, met veel foto's op een lekker groot scherm. Lang leve de nostalgie!

Het historisch café vindt plaats op vrijdag 19 december in de Theaterzaal van Bibliotheek Neude. Zaal open: 17.00 uur, aanvang: 17.15 uur en afloop om 18.15 uur. Fijn als je van tevoren aanmeldt via de website, dan weten we hoeveel mensen we kunnen verwachten. Dat kan vanaf 1 december 10.00 uur. Dit evenement is gratis te bezoeken.

Terugblik: De Utrechtse bommenkaart

Historisch café op 12 september met Harry Boerma

In maart 2025 heeft de gemeente Utrecht een ‘bommenkaart’ vastgesteld. Op deze kaart staan gebieden aangegeven waar mogelijk nog ontplofbare oorlogsresten uit de Tweede Wereldoorlog in de bodem kunnen zitten. Tijdens het historisch café van 12 september gaf Harry Boerma van Team Bodem & Ondergrond van de gemeente Utrecht een toelichting op de totstandkoming. 

Het historisch café van 12 september is hier terug te kijken.

Terugblik: (Oud-)Katholieke armenzorg in Utrecht

Historisch café op 24 oktober met Mary Hallebeek

Mary Hallebeek, oud-regent van de Oude Roomsch Katholieke Aalmoezenierskamer (ORKA) en schrijver van Van aalmoes naar kansengelijkheid belichtte tijdens het historisch café van vrijdag 24 oktober de ontwikkeling van de armenzorg in Utrecht. De armenzorg verloor na de Tweede Wereldoorlog de oorspronkelijke taken, maar vond ook nieuwe uitdagingen.

Het historisch café van 24 oktober is hier terug te kijken.

Communities

Detail van een plattegrond van Guicciardini uit het begin van de zeventiende eeuw (Collectie René Verjans).

Community Kaarten van Utrecht 

Eerste bijeenkomst op 17 januari

Op zaterdag 17 januari vindt de eerste bijeenkomst plaats van de community Kaarten van Utrecht. De community is een netwerk van mensen die interesse hebben in oude plattegronden van Utrecht. De eerste leden hebben zich aangemeld en er is ruimte voor meer liefhebbers! 

Er zijn in de loop der tijd talloze kaarten gemaakt van Utrecht, waarvan er veel bij mensen thuis aan de muur hangen te schitteren of in mappen liggen opgeslagen. De community Kaarten van Utrecht heeft als doel liefhebbers van die kaarten met elkaar in verbinding te brengen en samen te kijken hoe ze de liefde voor kaarten kunnen invullen. Dat kan door bezoeken thuis bij leden om een of meerdere kaarten te bekijken en te bespreken, het bezoeken van kaartenbeurzen en andere nader te bedenken activiteiten. Daarnaast mag het ook gewoon gezellig zijn. 

De bijeenkomst op zaterdag 17 januari duurt van 14.00 tot 16.00 uur. Er kunnen maximaal acht mensen deelnemen, omdat we van dichtbij naar een deel van een kleine verzameling kijken. We hopen op een mooi gesprek over beeld en historie van de stad, waarbij de deelnemers ook zelf volop inbreng hebben.

Belangstelling? Stuur een bericht naar Rene Verjans. Melden zich meer mensen aan dan er plaatsen zijn, dan wordt er een extra bijeenkomst georganiseerd.

Oud-Utrecht zet communities op. Er zijn er inmiddels drie: Middeleeuwen, Kaarten van Utrecht en Moderne geschiedenis. In een community zijn mensen met een gezamenlijk doel, of gedeelde interesses en ideeën verbonden, én communiceren of werken ze met elkaar om samen meer te weten of te kunnen dan ieder afzonderlijk. Dat kan fysiek, digitaal of in combinatie. Met deze ontwikkeling sluiten we aan bij de beleidskoers die eerder is ingezet en waarbij we de leden op andere manieren bij de vereniging willen betrekken. Meer informatie is te krijgen via bestuur@oud-utrecht.nl.

Zelfportret Hendrik van Winkoop (Collectie Ronald Schalekamp).

Tijdschrift Oud-Utrecht: Stereofotograaf, schlagerkoning en architect

Het laatste tijdschrift van dit jaar verschijnt begin december, met daarin drie biografische artikelen. Hendrik van Winkoop (1862-1938) was eigenaar van confectiemagazijn Van Winkoop & Schlüter en bovendien zeer actief als stereofotograaf. Zijn 3D-foto's maakte hij bij voorkeur in de bergen, maar ook van de ondernemersfamilie Hauer in Utrecht. Van Winkoop was de broer van de overgrootvader van acteur Rutger Hauer. En hij blijkt zichzelf met een zelfontspanner te hebben vastgelegd op een tot nu toe anonieme stereofoto bij Het Utrechts Archief.

Utrechtenaar Harry Thomas (1945-1991) was in 1969 niet uit het nieuws te slaan met zijn 'homofiele' boeken en zijn voorzitterschap van de Nederlandse Homofielen Partij. Hoe grootse plannen gebakken lucht bleken, de pers zich voor de gek liet houden en er toch een succesvolle carrière volgde: als schlagerkoning. En toen architect Bertus Mulder in 2024 op hoge leeftijd overleed, werd zijn samenwerking met Gerrit Rietveld en zijn rol als restauratie-architect gememoreerd. Voor zijn zelfstandige werk als architect was echter weinig aandacht. In en rond Utrecht zijn van hem bouwwerken uit drie decennia te vinden.

Voor het kiezen: 650 jaar samen bouwen aan democratie in de provincie Utrecht

Rondleiding speciaal voor leden Oud-Utrecht op 13 november

Voor iedereen die overdag en in het weekend geen tijd heeft, is er nu de unieke kans om 's-avonds een rondleiding in het Utrechts Archief te krijgen waarin de ontwikkeling van de democratie van de Middeleeuwen tot heden wordt verteld.

Op donderdagavond 13 november verzorgt Kaj van Vliet, hoofdarchivaris van Het Utrechts Archief, een speciale rondleiding voor leden van Oud-Utrecht bij de tentoonstelling Voor het kiezen: 650 jaar samen bouwen aan democratie in de provincie Utrecht. Na de rondleiding kun je op eigen gelegenheid de tentoonstelling verder bekijken en in De Rechtbank eventueel nog iets drinken.

De rondleiding speciaal voor leden van Oud-Utrecht vindt plaats op donderdag 13 november van 19.15 – 20.00 uur. Opgeven kan via de website.

Presentatie Jaarboek Oud-Utrecht 2025

Op 30 november wordt het Jaarboek Oud-Utrecht 2025 gepresenteerd in het Rudolph Magnus Instituut, Vondellaan 94. De inloop is om 14.30 uur, de start om 15.00 uur. Na afloop is er gelegenheid tot napraten met een drankje.

Meer informatie is te vinden op de website.

Het beeld van Sint-Maarten dat oorspronkelijk in de Domkerk stond (Collectie Centraal Museum).

Breng Sint-Maarten terug in de Domkerk

In de middeleeuwse Domkerk bevonden zich verschillende beelden, waaronder één van Sint-Maarten. Na de reformatie verdwenen deze beelden uit de Domkerk. Het originele Sint-Maartenbeeld is bewaard gebleven en bevindt zich nu in het Centraal Museum in Utrecht. Met medewerking van het Centraal Museum starten de Vrienden van de Domkerk een actie om met moderne 3D-printtechnieken een replica van het beeld te maken en er zo voor te zorgen dat Sint-Maarten kan terugkeren in de Domkerk.

Om de benodigde 6.000 euro bijeen te krijgen, is een actie gestart. Hier is meer informatie te vinden.

Gemeenteraadsverkiezingen: manifest en erfgoeddebat

Nu we de landelijke verkiezingen achter de rug hebben, kunnen we het vizier richten op de gemeenteraadsverkiezingen op 18 maart. Voor de zomer is input geleverd voor de verkiezingsprogramma's van politieke partijen. Er is een manifest opgesteld waar ook leden van Oud-Utrecht een bijdrage aan kunnen leveren. En op 13 maart wordt een erfgoeddebat georganiseerd. Meer informatie volgt.

Datum publiekssymposium staat vast

Wij berichtten er al eerder over: Oud-Utrecht organiseert samen met de afdeling Erfgoed van de gemeente Utrecht een publiekssymposium over de onderzoeksagenda Erfgoed. Inmiddels is er meer duidelijkheid: het wordt 24 februari, vanaf 20.00 uur in Gasthuis Leeuwenbergh. We houden onze lezers op de hoogte.

De schrijversgroep bijeen op 19 september 2025. Op de foto van links naar rechts met de klok mee: Jeff Lemm, Janny Wildemast (eindredacteur), Dick de Jong, Esther van der Hei, Anna Wits, Piet van Dijck, Herman de Wit en Bert Poortman. Op de foto ontbreekt Ester Smit.

Schrijversgroep Op Pad met Oud-Utrecht

Wandelend door straten van het heden op zoek naar het verleden

Wie DUIC (De Utrechtse Internet Courant) leest kent ze ongetwijfeld: de tweewekelijkse wandelingen langs bijzonder erfgoed die Oud-Utrecht sinds 2021 verzorgt. De schrijversgroep van de rubriek komt elk kwartaal bijeen om ideeën op elkaar af te stemmen en een planning te maken. Ieder is vrij in zijn of haar keuze, al moet er natuurlijk wel daadwerkelijk iets te zien zijn.

Niet alleen de historische binnenstad maar juist ook andere buurten en wijken komen aan bod. Bewoners waarderen het zeer als hun wijk, buurt of soms zelfs straat langskomt. Alle wandelingen zijn behalve in DUIC ook terug te vinden op onze eigen site, waar ook tips staan om verder te lezen. Nieuwe schrijvers voor deze rubriek zijn van harte welkom! Stuur een berichtje via de webmaster.

Nieuwe commissie in oprichting

Laagdrempelige ontmoetingen tussen leden

Oud-Utrecht starten een nieuwe commissie: een club die activiteiten organiseert waar ontmoeting centraal staat. Verwacht laagdrempelige borrels, verrassende stadswandelingen en leuke workshops. Steeds met een vleugje Utrechtse geschiedenis én ruimte voor gezellig bijpraten. Perfect voor nieuwe en oude leden.

De commissie staat nog in de kinderschoenen. Dat is precies het leuke: we zoeken mensen die willen meedenken over de opzet, ideeën willen aandragen en de handen uit de mouwen willen steken bij de organisatie.

Klinkt dat als iets voor jou? Stuur dan een mailtje naar bestuur@oud-utrecht.nl en sluit aan!

Actief worden

De nieuwe commissie gericht op ontmoetingen is niet de enige die open staat voor nieuwe aanwas. In principe is er bij alle commissies ruimte voor nieuwe vrijwilligers, al is de nood bij de ene commissie nijpender dan bij de andere. Zo heeft het bestuur nog steeds een nieuwe secretaris nodig, komt in mei de post van penningmeester vacant, zoeken we nog steeds hulp voor de webmaster en zijn de redacties van website en nieuwsbrief ook nog steeds onderbemenst. De vacatures zijn hier te vinden.

Meer informatie over de verschillende commissies is eveneens te vinden op de site. Aanmelden kan via bestuur@oud-utrecht.nl.

Schenken en nalaten

De historische vereniging Oud-Utrecht is een culturele ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling). Een gift aan Oud-Utrecht, boven op de contributie, is dan ook voor 125 procent aftrekbaar van de belasting. Er geldt wel een drempel en een maximum. Bij een periodieke schenking geldt die drempel niet. Je mag dan alles aftrekken. Het is ook mogelijk om Oud-Utrecht op te nemen in je nalatenschap. 

Diverse mensen gingen je voor met het schenken of met het nalaten aan Oud-Utrecht. Meer weten? Wend je dan tot de penningmeester, penningmeester@oud-utrecht.nl of neem contact op met de Belastingdienst.

Ledenadministratie

De ledenadministratie wordt verzorgd door Adie en Chris Kreijns. Wijzigingen in je adres of email kun je doorgeven aan Ledenadministratie Oud-Utrecht, Zuiderstraat 18 A, 3434 BH Nieuwegein, ledenadministratie@oud-utrecht.nl. Je ontvangt dan altijd op het juiste adres het tijdschrift, jaarboek en deze nieuwsbrief.

Ook gratis deze nieuwsbrief ontvangen?

Deze nieuwsbrief is een gratis service van onze vereniging. Als je deze nieuwsbrief interessant vond, dan ken je vast wel iemand die dat ook vindt. Stuur deze nieuwsbrief eens aan haar of hem door.

Je kunt Oud-Utrecht ook volgen op: