Utrecht was jarig afgelopen maand. Op 22 juni was het 903 jaar geleden dat Utrecht stadsrechten kreeg. We hebben er dit jaar niet uitgebreid bij stil gestaan. Maar vanaf deze plek toch nog een hoeraatje voor onze eigen stad! Oud-Utrecht doet het wat rustiger aan de komende twee maanden. Historische cafés en lezingen gaan pas in september verder. Maar op zaterdag 19 juli volgt nog wel een spetterende wijkentour naar Tolsteeg/Hoograven. En verder is er natuurlijk deze zomer van alles te doen in de stad. Wandelingen, fietstochten – al dan niet met audiotour – en tentoonstellingen. Scrol vooral door naar de tips onder aan deze nieuwsbrief.

Fijne zomer!

Oud-Utrecht start communities

Vanuit gedeelde interesse zoeken naar verdieping

Samen met andere leden van de vereniging kennis uitwisselen op hét historische thema waar jij op 'aan' slaat of dé periode waar je warm van wordt? Bijvoorbeeld om kennis te delen, onderzoek te doen, samen boeken te lezen, musea te bezoeken of een activiteit te organiseren? De vereniging start met communities, groepjes leden die elkaar vinden op een gezamenlijke interesse. Wat ze gaan doen en hoe intensief, bepalen ze zelf.

Initiatiefnemer Peter Pottinga wil starten met een community over de middeleeuwen, de periode van circa 400/500 tot 1528: de periode van bisschoppen en keizers, Utrecht als belangrijkste stand van noordelijk Nederland, het ontstaan van de werven, de patriciërs en de gilden.  

Maar het kan ook gaan om andere periodes:
• Van jagers-verzamelaars tot boeren (12.000 v. Chr.-0) 
• Onderdeel van de limes (0-400 n. Chr.) 
• Aan de rand van de Republiek (1528-1815) 
• Langzaam uit het (economische) dal (1815-1901) 
• Stad van industrie, diensten en kennis (1901-1990)

Of denk aan thema's als:
• Fysische geografie: landschap en rivierlopen 
• De Utrechtse stadsverdediging 
• De ontwikkeling van het Utrechtse woonhuis 
• De Utrechtse werven

Bovenstaande voorbeelden zijn ontleend aan de onderzoeksagenda van de afdeling Erfgoed van de gemeente Utrecht, die in samenwerking met onder meer Oud-Utrecht wordt opgesteld. De afdeling Erfgoed is bereid om kennis en netwerken beschikbaar te stellen bij vragen vanuit de groepen.

Wie lijkt dit leuk en wil zich aanmelden voor de community over de middeleeuwen of wil er zelf een starten? Laat dat dan weten via bestuur@oud-utrecht.nl.

In een community zijn mensen met een gezamenlijk doel, of gedeelde interesses en ideeën verbonden én communiceren of werken ze met elkaar om samen meer te weten of te kunnen dan ieder afzonderlijk. Dat kan fysiek, digitaal of in combinatie. Met deze ontwikkeling sluiten we aan bij de beleidskoers die eerder is ingezet en waarbij we de leden op andere manieren bij de vereniging willen betrekken.

Wijkentour naar Tolsteeg/Hoograven
 

Na een geslaagde wijkentour naar Lombok/Nieuw Engeland op 22 juni strijkt de tour op 17 juli neer in Tolsteeg/Hoograven. Aan het programma wordt op dit moment nog de laatste hand gelegd.

De wijkentour duurt van 10.30 tot 15.30 uur en start bij Narwal Creative. Meer informatie volgt in een extra nieuwsbrief.

Historische cafés en lezingen

Naamswijziging commissie
 

De Activiteitencommissie verandert van naam en gaat verder als Commissie Historische Cafés en Lezingen. Met deze naam wordt het duidelijker wat de commissie wel en niet doet.

In juli en augustus heeft de commissie zomerstop, vanaf september pakken we de draad weer op met iedere maand een historisch café in de Theaterzaal van Bibliotheek Neude en een lezing in de Smeezaal van het Bartholomeus Gasthuis.

Hogere entree bij lezingen
De opzet van het historisch café verandert niet. De toegang blijft gratis voor iedereen.

Jammer genoeg zijn wij echter genoodzaakt de entreeprijs voor de lezingen in het Bartholomeus per 1 september te verhogen van €5,- naar €7,50. Daarmee zorgen we ervoor dat de organisatie betaalbaar blijft voor zowel het Bartholomeus als de vereniging Oud-Utrecht.

Gelijktijdig veranderen we de gang van zaken rond het betalen van consumpties. Wie vóór de lezing koffie of thee en in de pauze een drankje wil, kan dit al bij de aanmelding doorgeven. Samen met het entreebewijs betaal je dan €12,50. Bij binnenkomst krijg je vervolgens twee muntjes. We hopen zo eenieder sneller te kunnen helpen.

Terugblik

80 jaar bevrijding, Utrecht in de Tweede Wereldoorlog

Historisch café op 9 mei met Ton van den Berg en Ad van Liempt

Een stralende vrijdagmiddag. De terrassen zitten vol. En binnen in de Bieb staan Ad van Liempt en Ton van den Berg voor een ‘uitverkochte’ filmzaal. En dat is niet voor niets. Van Liempt en Van den Berg zijn samen goed voor een enorme kennis van Utrecht en haar geschiedenis, in het bijzonder van de Tweede Wereldoorlog. Zij presenteren een grote hoeveelheid vaak unieke foto’s uit de periode 1939-1945 en staan stil bij het vaak aangrijpende verhaal dat de foto’s vertellen. Veel van de foto’s, van bekende en onbekende fotografen, zijn verzameld in Het Utrechts Archief. Verder mochten Van Liempt en Van den Berg ook gebruik maken van diverse foto’s uit de collectie van Ad Huiding. Op de website een greep uit het rijke verhaal.

Op verzoek van de sprekers was er dit keer geen livestream. Het historisch café is dus niet meer terug te kijken.

Terugblik

Sterk water - verdedigen met water door de eeuwen heen

Lezing op 21 mei met Bas Kreuger

Bas Kreuger (1962) vertelde het boeiende verhaal van het militaire gebruik van water, hoe het waterwapen van oudsher is ingezet, over de diverse waterlinies die Nederland gehad heeft, wie dat tot lust of last was en wat we er vandaag de dag nog mee kunnen. Het ‘Utrechtse verhaal’ bleek daar een (bijzondere) plek in te hebben. Deze lezing vond plaats op 21 mei 2025 in het Bartholomeus Gasthuis.

Kreuger studeerde maritieme geschiedenis in Leiden en was elf jaar directeur van het Nederlands Vestingmuseum.

De presentatie bij deze lezing bevat mooie beelden en is op verzoek van het publiek gedeeld via Google Drive. Vanaf daar is hij te bekijken en eventueel te downloaden. De link blijft beschikbaar totdat spreker Bas Kreuger besluit de presentatie offline te halen.

Terugblik

De omgevallen Utrechtboekenkast

Historisch café op 13 juni met Ronald Giphart

Je weet soms pas écht wat je hebt, als je gaat verhuizen. Bij het inpakken kwam schrijver Ronald Giphart erachter dat hij acht verhuisdozen had met boeken over Utrechtse geschiedenis. Voor het historisch café van 13 juni had hij een selectie meegenomen en daar vertelde hij over. Zoals dat gaat in een café, als een wandeling van het ene naar het andere boek. Er kwam van alles voorbij: Utrecht in de patriottentijd, het suikerhuis uit de tijd van het Utrechtse slavernijverleden, de Maliebaan met de nazi’s én het verzet van Dr. Max, de afvalverwerking en de geschiedenis van de Utrechtse bierbrouwerijen.

Het historisch café is hier terug te zien.

Tijdschrift Oud-Utrecht: dubbeldik themanummer

Onlangs verscheen het dubbeldikke themanummer van Tijdschrift Oud-Utrecht over De Gemeenschap als sluitstuk van allerlei activiteiten in het herdenkingsjaar. De meeste artikelen gaan over kunstenaars, vormgevers, schrijvers en architecten van De Gemeenschap, maar er is ook breder aandacht voor het interbellum, de bijzondere artistieke periode in Utrecht en Nederland tussen de twee wereldoorlogen.

Voor wie de presentatie heeft gemist: op de website staat een aantal foto’s.

Podcast: Lex van de Haterd over De Gemeenschap

In de laatste podcast een gesprek met Neerlandicus en kunstverzamelaar Lex van de Haterd, kenner van het culturele tijdschrift De Gemeenschap dat in 1925 voor het eerst in Utrecht verscheen. Aan dit blad van 'jonge katholieken' waren bekende schrijvers en kunstenaars verbonden, zoals Jan Engelman en Charles Eyck, maar ook niet-katholieken als de architecten Sybold van Ravesteyn en Gerrit Rietveld.

De podcast is op onze site te bekijken.

Grote excursie

Zaterdag 21 juni was de eerste dag van de zomer en tegelijk de dag van onze grote excursie naar de Maliebaan. Hierbij een korte impressie.

We verzamelden met 90 personen in Podium Oost, waar we genoten van drie inleidingen over de geschiedenis van de Maliebaan, het maliespel, waarvoor de Maliebaan is aangelegd en over de bijzondere positie van de Maliebaan in de Tweede Wereldoorlog (Tolien Wilmer, Paul Broekema en Ad van Liempt). Er was veel waardering voor de sprekers. 

Na de lunch bezochten we in groepjes de Maliebaan onder begeleiding van Gildegidsen, die uitgebreid ingingen op de gebouwen, bewoners en geschiedenis. Marieke Fleer, projectleider bij de gemeente, vertelde over de reconstructie van de Maliebaan en de reacties van bewoners en bedrijven. In twee gebouwen zaten ‘wachtposten’ om in de gaten te houden of er geen ongenode gasten binnenkwamen. Voor velen was het hoogtepunt het bezoek aan de Vrijmetselarij, maar ook het bezoek aan adviesbureau AEF met de door Francien Houben ontworpen bijzondere (ondergrondse) aanbouw en niet te vergeten de borrel bij het KF Heinfonds in de tuin. Die laatste werd vooral mogelijk gemaakt door extra handjes van twee van onze leden.

Het werd zeer gewaardeerd dat we de gelegenheid kregen om in huizen en in achtertuinen of op terrassen een kijkje te nemen in de wereld van de Maliebaan. Kunnen we hier volgend jaar opnieuw zoiets moois van maken, maar dan weer buiten de stad?

Op de website geven foto’s indruk van de fijne sfeer.

Samen werken aan de onderzoeksagenda Erfgoed

Publiekssymposium op 16 oktober

Oud-Utrecht en de afdeling Erfgoed van de gemeente Utrecht organiseren op 16 oktober 2025 van 20.00 uur tot 21.30 uur een symposium over de ontwikkeling van Utrecht door de eeuwen heen. Aanleiding voor het symposium is de nieuwe onderzoeksagenda waar Erfgoed Utrecht op dit moment aan werkt.

We brengen op die avond kennis en expertise, bevlogenheid en nieuwsgierigheid van geïnteresseerde bewoners, georganiseerde vrijwilligers en professionals samen. We werken aan een gezamenlijke onderzoeksagenda over de geschiedenis, de archeologie en het erfgoed van onze stad. Hoe is de stad Utrecht geworden tot wat zij nu is? Hoe ontwikkelden zich de technieken en materialen waarmee Utrechters hun huizen en openbare gebouwen hebben opgetrokken? Hoe veranderden de dingen waarmee mensen zich omringden? Deze en duizenden andere, specifieke vragen kunnen we stellen aan het verleden. Met zulke vragen geven we samen richting aan het onderzoek dat dagelijks, bijvoorbeeld in de vorm van archeologische opgravingen, wordt uitgevoerd rond het erfgoed van de stad en waarbij we bewoners nog meer willen betrekken.

Meer informatie over het symposium en aanmelding volgt op de website en in de nieuwsbrief van september.

Open Monumentendag

Op zaterdag 13 september viert de stad weer Open Monumentendag. Het thema is dit jaar 'erfgoed en monumenten', meer in het bijzonder 'Utrechtse iconen', van Domtoren tot Neudeflat. Van tien tot vijf is Oud-Utrecht weer in het stadhuis. We mogen daar de Burgerzaal én de Trouwzaal gebruiken voor onze activiteiten.

In de zomer willen we met een paar mensen nadenken over een mooi programma. Wie heeft zin en tijd om met ons de Open Monumentendag in het stadhuis tot een succes te maken? 

Meld je aan via bestuur@oud-utrecht.nl ter attentie van Hansje Amelink.

Concept-verslag algemene ledenvergadering beschikbaar

Op 14 mei 2025 vond een gedenkwaardige algemene ledenvergadering plaats. Na bijna tien jaar nam Dick de Jong afscheid als voorzitter. De burgemeester kwam hem tijdens de vergadering de Speld van de stad Utrecht opspelden, als dank voor het werk dat hij voor de stad heeft gedaan. Halverwege de vergadering nam de nieuwe voorzitter, Chantal Hakbijl, de voorzittershamer van Dick over.

Het concept-verslag van de vergadering staat inmiddels online. Eventuele onvolkomenheden kunnen worden gemeld via bestuur@oud-utrecht.nl. Tijdens de volgende ALV wordt het verslag besproken en vastgesteld. Graag maken we je in het bijzonder attent op de bijlage. Daarin nemen de commissies en redacties ons mee in hun belangrijkste activiteiten, onder de kop ‘Mededelingen uit de vereniging’.

Vertrouwenscontactpersonen aangesteld

Waar ontmoeting plaatsvindt en mensen intensief met elkaar samenwerken, komen vaak de mooiste activiteiten tot stand. Nu weten we mede op basis van berichtgeving in de pers - en wellicht ook uit eigen ervaringen - dat het een enkele keer ook wel eens misgaat tussen mensen. Oud-Utrecht wil hier haar ogen niet voor sluiten. Het bestuur heeft dan ook een aantal stappen genomen in het kader van het voorkomen en zo nodig bestrijden van wat wel grensoverschrijdend gedrag wordt genoemd.

Als eerste hebben we in de personen van Marlyne Stolker en Tijn Pieren twee vertrouwenscontactpersonen aangezocht. Zij kunnen door mensen die zich benadeeld voelen benaderd worden en kunnen helpen bij het zoeken van een oplossing of ze verwijzen door, als de kwestie te ingewikkeld is.

Meer informatie is te vinden via de website.

Vacatures

Een vereniging als Oud-Utrecht draait niet vanzelf. Talloze actieve leden dragen bij aan de organisatie van de historisch cafés en lezingen, excursies, het programmeren van de wijkentours en de Nacht van de Utrechtse geschiedenis, de publicatie van tijdschriften, podcasts en jaarboek, het maken van wandelingen voor DUIC en natuurlijk de totstandkoming van deze nieuwsbrief.

Dat blijven we graag volhouden! Op onze site vragen de verschillende commissies regelmatig om versterking. Zo heeft het bestuur een nieuwe secretaris nodig, zoeken we hulp voor de webmaster en zijn de redacties van website en nieuwsbrief op dit moment nog steeds onderbemenst.

Meer informatie over de verschillende commissies is eveneens te vinden op de site. Aanmelden kan via bestuur@oud-utrecht.nl.

Schenken en nalaten

De historische vereniging Oud-Utrecht is een culturele ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling). Een gift aan Oud-Utrecht, boven op de contributie, is dan ook voor 125 procent aftrekbaar van de belasting. Er geldt wel een drempel en een maximum. Bij een periodieke schenking geldt die drempel niet. Je mag dan alles aftrekken. Het is ook mogelijk om Oud-Utrecht op te nemen in je nalatenschap.

Diverse mensen gingen je voor met het schenken of met het nalaten aan Oud-Utrecht. Meer weten? Wend je dan tot de penningmeester, penningmeester@oud-utrecht.nl of neem contact op met de Belastingdienst.

Ledenadministratie

De ledenadministratie wordt verzorgd door Adie en Chris Kreijns. Wijzigingen in je adres of email kun je doorgeven aan Ledenadministratie Oud-Utrecht, Zuiderstraat 18 A, 3434 BH Nieuwegein, ledenadministratie@oud-utrecht.nl. Je ontvangt dan altijd op het juiste adres het tijdschrift, jaarboek en deze nieuwsbrief.

Ook gratis deze nieuwsbrief ontvangen?

Deze nieuwsbrief is een gratis service van onze vereniging. Als je deze nieuwsbrief interessant vond, dan ken je vast wel iemand die dat ook vindt. Stuur deze nieuwsbrief eens aan haar of hem door.

Je kunt Oud-Utrecht ook volgen op: