Nieuws

In de maand juni vinden in Utrecht allerlei activiteiten en optredens plaats in het kader van Keti Koti ter herdenking van het slavernijverleden. De Utrecht Time Machine heeft in samenwerking met Het Utrechts Archief een stadswandeling gemaakt. Tijdens deze wandeling volgt u met uw smartphone een route langs plekken in stad die verband houden met het koloniale verleden van Utrecht. Op basis van originele archiefstukken en illustraties komen de verhalen van voormalige tot slaaf gemaakten, plantage-eigenaren en abolitionisten tot leven. De route voert u langs 14 locaties in de binnenstad van Utrecht.

Elke Utrechter heeft weleens op een plek gestaan waar het koloniale verleden zich heeft afgespeeld. Bijvoorbeeld Drift 27, waar nu studenten de deur van de Universiteitsbibliotheek platlopen. Daar runde de Indische vrouw Sitie in de achttiende eeuw het huishouden van VOC-gouverneur Joan Gideon Loten. Terwijl haar leven tot in de puntjes werd uitgestippeld door anderen, koesterde Sitie de droom om terug te keren naar haar thuisland. Deze droom zou nooit uitkomen.
Loten woonde geruime tijd in Londen, hopend dat Sitie zijn huishouden aldaar zou komen versterken. Getuige het hieronder vermelde citaat uit een brief van Loten aan zijn broer Arnout van 2 juni 1761 dacht hij dat Sitie het in Londen wel naar haar zin zou hebben.

Fragment uit een brief van Joan Gideon Loten aan zijn broer Arnout, van 2 juni 1761.
Bron: Het Utrechts Archief, collectie Grothe, inventarisnummer 1428

Ook het Lucas Bolwerk heeft een band met het koloniale verleden. Minder dan tweehonderd jaar geleden stond er op de plaats van de huidige Stadsschouwburg het Suikerhuis. Deze dromerige tekening doet het niet vermoeden, maar dit was een suikerraffinaderij. Daar werd het ruwe suikerriet, die door tot slaaf gemaakten in West-Indië werd verbouwd, verwerkt tot het fijne witte suiker dat de Utrechtse elite door hun thee roerde. Vlak tegenover het Suikerhuis, aan de Wittevrouwensingel, woonde de plantage-eigenaar Christiaan Willem Weidner met zijn gezin. Op zijn koffieplantage Goossen in Suriname werkten 82 slaven. In 1863 ontving hij voor de vrijlating van deze slaven een bedrag van ƒ 24.600 (een huidig equivalent van € 249.695) ter compensatie. 

Het Suikerhuis ca. 1850/1860, door J.P. van Wisselingh. (HUA, nr. 202792)

De verhalen van Sitie en Weidner en nog meer vormen een onderdeel van de route koloniaal verleden. En ook dit bijzondere  verhaal van Dirck Dalenoord.

Een “christenmensch” tot slaafgemaakt: het onfortuinlijke lot van de Utrechter Dirck Daalenoord 

In de notariële archieven van de stad Utrecht vinden we een opmerkelijke attestatie uit het jaar 1718, waarin op verzoek van Jan Daalenoord, een Utrechtse schoenmaker, het volgende verhaal over zijn zoon wordt vastgelegd. 

De Zutphense chirurgijn Wernard Starinck getuigt voor de notaris dat hij tijdens zijn verblijf op Jamaica gesproken heeft met  Dirck Daalenoord, de zoon van Jan. Dirck vertelt de chirurgijn dat hem zo’n twee jaar geleden iets vreselijks is overkomen: hij is verkocht als slaaf.

Wat is er gebeurd? Het verhaal van Dirck begint in Amsterdam. Daar wordt hij door kapitein Willem Bler verzocht om een ‘tochtje met hem ter zee te doen voor den tijd van vier a vijf maanden’ met de belofte dat hij ‘wederom in Holland’ gebracht zal worden. Niets is minder waar: kapitein Bler verkoopt Dirck aan een stel Engelsen ‘voor de zomme van twee honderd ende veertig gulden’. Dirck wordt meegenomen naar Amerika en doorverkocht. Zo belandt hij uiteindelijk op Jamaica, waar hij Starinck tegen het lijf loopt. Dirck verklaart aan Starinck dat hij ‘niet als een Christenmensch maar als een beest aldaer geacht ende gehandeld wierde’. Starinck gaat na zijn terugkeer in Nederland naar Utrecht en licht Jan in over het lot van zijn zoon. Hoe het met Dirck afgelopen is en of hij ooit zijn vrijheid heeft teruggekregen, weten we niet.

De route Koloniaal Verleden met uw smartphone lopen?
Dit kan eenvoudig via Utrecht Time Machine. Hier kiest u voor de route Koloniaal Verleden (beschikbaar ergens in de maand juni). De route start op het Janskerkhof. De Utrecht Time Machine leidt u vervolgens door middel van een uitgestippelde route op een kaart langs de verschillende locaties. Als u bij een locatie aankomt, kunt u korte verhalen lezen, beelden bekijken en audiofragmenten beluisteren. Deze vindt u op de Time Machine als u bij een nieuwe bestemming aankomt, u hoeft daarvoor de kaart niet te verlaten. De route eindigt bij de Janskerk. De wandeling is 4 kilometer lang en duurt ca. 90 minuten.

---- 

Zie voor meer informatie over Herdenking Keti Koti Utrecht / Onthulling monument onze agenda of kijk op de site van Keti Koti Utrecht.