Symposium onderzoeksagenda

Erfgoed is van iedereen, van alle Utrechters. Bewoners van de stad moeten dus kunnen meepraten over wat ons erfgoed is, wat de moeite van het behouden waard is, en over welk erfgoed of welke (verborgen of onderbelichte) geschiedenis we meer willen weten. Actief burgerschap moet volgens het Verdrag van Faro meer ruimte krijgen in het erfgoed. Daarom willen wij samen met geïnteresseerde Utrechters in gesprek over wat ons fascineert aan het verleden van onze stad en welke vragen wij moeten stellen bij toekomstig onderzoek in de bodem, aan gebouwen of in gebieden.

Historische vereniging Oud-Utrecht en de afdeling Erfgoed van gemeente Utrecht organiseren daarom samen op 24 februari 2026 een publiekssymposium over de ontwikkeling van Utrecht door de eeuwen heen. We brengen op die avond kennis en expertise, bevlogenheid en nieuwsgierigheid van geïnteresseerde bewoners, georganiseerde vrijwilligers en professionals samen. Met elkaar willen we in gesprek over mogelijke thema's en speerpunten van een Utrechtse onderzoeksagenda.

Programma met ruimte voor discussie
Tijdens het symposium wordt de werking van een onderzoeksagenda geïllustreerd aan de hand van drie scharniermomenten in de Utrechtse geschiedenis, gepresenteerd door archeologen en bouwhistorici van de afdeling Erfgoed. Onder begeleiding van moderator Oscar Kocken gaan we met elkaar in gesprek aan de hand van stellingen, vragen en invalshoeken uit de zaal. Daarbij worden drie erfgoedthema’s uitgelicht: de vroege middeleeuwen in Utrecht, de inrichting van de stedelijke ruimte in laatmiddeleeuws Utrecht en de vroege industrialisatie van Utrecht.

Onderzoeksagenda geeft richting en focus
Aanleiding voor het symposium is de onderzoeksagenda waar afdeling erfgoed van gemeente Utrecht op dit moment aan werkt. Daarbij wordt nadrukkelijk participatie van de Utrechtse samenleving gezocht, in overeenstemming met het Verdrag van Faro, waarin de maatschappelijke betekenis van erfgoed centraal staat.

Een onderzoeksagenda is een lang gekoesterde wens van Erfgoed Utrecht. Zo’n agenda geeft richting en focus, niet alleen bij archeologisch en bouwhistorisch onderzoek, maar ook bij advisering en vergunningverlening rond de archeologie en monumentenzorg. In een tijd waarin beschikbare middelen onder druk staan, komt het vaak aan op kiezen. Zeker waar het om onderzoek gaat, zouden onze keuzes en vragen gebaseerd moeten zijn op de som van de beschikbare kennis. Hoe beter we weten waar de gaten in onze kennis zitten, hoe slimmere vragen we kunnen stellen bij nieuw onderzoek. Want die vragen helpen ons om de beschikbare middelen zo in te zetten dat maximale kenniswinst verzekerd is. Dat is de essentie van een onderzoeksagenda.

Een onderzoeksagenda brengt ook kennislacunes in beeld en benoemt soorten erfgoed waar wij nog te weinig van weten. Zij geeft ook richting aan nieuwe kennisontwikkeling. De afdeling Erfgoed beheert een schat aan gegevens en beelden – de vrucht van meer dan 50 jaar onderzoek in de stad. Om al dat materiaal op te werken tot nieuwe verhalen is samenwerking nodig met kennispartners. Ook daaraan geeft een onderzoeksagenda richting. Tegelijk kan zo’n agenda projecten in beeld brengen waaraan erfgoedverenigingen en individuele inwoners, vrijwilligers en studenten kunnen deelnemen – en zo daadwerkelijk bijdragen aan de zorg voor het erfgoed van hun stad.

Doel van het symposium 
De onderzoeksagenda willen wij niet formuleren in een ivoren toren. Vanouds staat Erfgoed Utrecht in nauw contact met uiteenlopende experts, kennisinstellingen en erfgoedverenigingen. Die partners willen wij actief betrekken bij het opstellen van de agenda. Maar wij willen het net breder uitwerpen en ook geïnteresseerde Utrechters bevragen. Daarbij gaat het ons niet alleen om wat hun interesseert aan het verleden van hun stad, maar ook om waar zij zelf aan zouden kunnen bijdragen. Wij willen de onderzoeksagenda dus zoveel mogelijk samen met betrokken inwoners en kennispartners gaan ontwikkelen. De vragen en inzichten die we tijdens het symposium ophalen, verwerken we in de onderzoeksagenda.

Tijdens het symposium gaan we in gesprek over de geschiedenis, de archeologie en het erfgoed van onze stad. Van het Domplein tot Overvecht en van Sterrenwijk tot Vleuten. Van bisschop tot winkelier en van gastarbeider tot buurtactivist. Hoe is de stad Utrecht geworden tot wat zij nu is? Hoe ontwikkelden zich de technieken en materialen waarmee Utrechters hun huizen en openbare gebouwen hebben opgetrokken? Wat aten zij 500 jaar geleden - en wat in de prehistorie? Hoe veranderden de dingen waarmee mensen zich omringden? Deze en duizenden andere, specifieke vragen kunnen we stellen aan het verleden. Met zulke vragen geven we samen richting aan het onderzoek dat dagelijks, bijvoorbeeld in de vorm van archeologische opgravingen, wordt uitgevoerd rond het erfgoed van de stad en waarbij we bewoners nog meer willen betrekken.

Symposium krijgt vervolg
Na het symposium gaat de volgende ronde van het participatietraject van start: een digitale enquête onder de Utrechtse bevolking. Wat wij willen ophalen zijn niet zozeer gedetailleerde onderzoeksvragen (ook al is daar ook ruimte voor), maar meer globale richtingen en voorkeuren. Aan welke thema's zouden Utrechters graag (meer) aandacht besteed willen zien? Wat voor soort nieuwe verhalen willen zij horen over het verleden van hun stad en woonomgeving? Ook willen wij door middel van de enquête beter zicht krijgen op mogelijkheden om Utrechters actief te betrekken bij onderzoek en erfgoedzorg: waar zouden zij zelf aan willen en kunnen bijdragen? De enquête is vanaf maart te vinden op Denk mee over Utrecht

Het Symposium onderzoeksagenda is gratis te bezoeken, maar aanmelden is verplicht. Dat kan via de knop onderaan deze pagina Deelnemen.