Nieuws

Op 2 december 2023 wordt een lantaarnconsole onthuld over Anna Maria van Schurman, gemaakt door beeldhouwer Laura Kok. Een idee van de 100-jarige Historische Vereniging Oud-Utrecht om het eeuwfeest te vieren, aangeboden door de werkgroep directe voorzieningen van gemeente Utrecht. Tijd voor een achtergrond bij de meer dan 330 lantaarnconsoles.

Er verschijnen regelmatig interessante berichten over cultureel erfgoed in de kranten en op internet. In dit bericht vindt u een actuele selectie. 

De presentatie van het Jaarboek Oud-Utrecht 2023 vond plaats op 26 november tijdens het slotfeest van het Jubileumjaar 100 jaar Oud-Utrecht. Een jubileum nodigt uit tot terugkijken en zeker een eeuwfeest is daarvoor een mooie aanleiding. Het Jaarboek 2023 sluit daarbij aan met de keuze voor het thema Historische cultuur in Utrecht.

In zijn veertiende bijdrage over groen erfgoed in Utrecht schrijft Michiel Plomp over Nieuwegracht 56. 'Een keurige familie die klaarzit voor de ochtendkoffie: dat was mijn associatie toen ik het schilderij van Alexander Metelerkamp met vrouw en zoon in hun tuin aan de Nieuwegracht voor het eerst zag. Ondertussen weet ik beter; het schilderij heeft een boodschap.'

De runensteen op het Domplein is een kopie van een runensteen in de Jutlandse plaats Jelling. Het is een geschenk van de Vrienden van Nederland in Denemarken aan de Rijksuniversiteit van Utrecht, ter gelegenheid van het 300-jarig bestaan van de universiteit. De Runensteen werd onthuld op 22 juni 1936.

Hij is zichtbaar op de windwijzer van de Utrechtse Domtoren, in het stadswapen en het straatbeeld, vaak teruggebracht tot dat ene beeld: Martinus, die als soldaat bij het Romeinse leger bij de stadspoort van Amiens zijn mantel doorsnijdt en de helft ervan aan een bedelaar geeft. Het is echter maar een van de vele gebeurtenissen op een levensweg die langs vele wonderen leidt. Op 9 november verscheen het boek 'De levensloop van Martinus van Tours'. Het eerste exemplaar van dit boek, ingeleid en vertaald door Ton Meijers is overhandigd aan Dick de Jong, voorzitter van Oud-Utrecht ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van Oud-Utrecht.

Naar aanleiding van het 100-jarig bestaan van Oud-Utrecht en de verkiezing van Anna Maria van Schurman tot meest betekenisvolle Utrechter zal er op 2 december een lantaarnconsole worden onthuld op de Nieuwegracht, naast de trap bij de Keukenstraat. Beeldhouwer van de lantaarnconsole is Laura Kok.

Er verschijnen regelmatig interessante berichten over cultureel erfgoed in de kranten en op internet. In dit bericht vindt u een actuele selectie. 

Op 28 september 2023 overleed in zijn woonplaats Asperen prof. dr. Hans Renes, kort voor zijn 69^e verjaardag. Tijdens de afscheidsceremonie in de oude Catharinakerk van het stadje aan de Linge waren alle banken gevuld met familie, vrienden, oud-collega’s, oud-studenten en mensen uit de erfgoedwereld, waaronder de Utrechtse. Hans was gewaardeerd en geliefd als groot kenner van het erfgoed, met name van het historische cultuurlandschap. Dat brachten de diverse sprekers naar voren: zijn indrukwekkende kennis, maar vooral zijn innemende persoonlijkheid, altijd tot hulp bereid en uiterst bescheiden.

Alle registers op het orgel in de Aula van het Academiegebouw gingen open terwijl de deelnemers binnenstroomden bij het symposium over erfgoedparticipatie, dat Oud-Utrecht op zaterdag 14 oktober organiseerde onder de naam Erfgoed verbindt! De vereniging vierde daarmee haar honderdjarig bestaan.

Op 14 oktober, direct voorafgaand aan de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis, organiseerde Oud-Utrecht een symposium over erfgoedparticipatie. Saskia Derks, projectleider van De emigratie generatie, liet samen met enkele 'verhalenvertellers' zien wat De emigratie generatie inhoudt.

Op 14 oktober, direct voorafgaand aan de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis, organiseerde Oud-Utrecht een symposium over erfgoedparticipatie. Fred Vogelzang - historicus, publicist en onderzoeker - verzorgde een korte inleiding en stelde aan de orde wat de verschillen zijn tussen erfgoed en geschiedenis en wie bepaalt wat erfgoed is.

Op 13 oktober verschijnt De getekende stad. Utrecht in oude tekeningen 1550-1900 bij Uitgeverij Matrijs, met bijbehorende tentoonstelling in Het Utrechts Archief.

Op 14 oktober, direct voorafgaand aan de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis, organiseerde Oud-Utrecht een symposium over erfgoedparticipatie. Anton Cruysheer, archeoloog en manager erfgoed bij Landschap Erfgoed Utrecht, vertelde over publieksarcheologie en wat er zoal gebeurt in de provincie Utrecht.

Oud-Utrecht ontving foto’s van Simon Laudy van Klokkengieterij Reiderland in Finsterwolde. Ze tonen de restauratie van het uurwerk, de wijzerplaat en de wijzers van de Domtoren. Die zijn straks weer te zien als de steigers weg zijn. Half november moet de restauratie klaar zijn, de steigers zijn dan zover gezakt tot 60 meter. Met een kraan worden de wijzerplaten dan gemonteerd. Voor veel Utrechters een moment om naar uit te kijken!

Er verschijnen regelmatig interessante berichten over cultureel erfgoed in de kranten en op internet. In dit bericht een actuele selectie. 

Interesse in de geschiedenis van stad en regio Utrecht? Word dan lid van de Historische Vereniging Oud-Utrecht.

Nu het Universiteitsmuseum Utrecht (UMU) op 6 september is heropend, is ook de Oude Hortus weer te bezoeken. Er liggen nog wat mooie nazomerdagen in het verschiet. Een goede gelegenheid om weer eens door de weelderige tuinen en prachtige kassen te dwalen. Om in de sfeer te komen een herplaatsing van het artikel 'Licht en schaduw in de geschiedenis van de Oude Hortus' van de hand van J.W.E. Kipp-Brinkman uit Tijdschrift Oud-Utrecht 1994. Met als toegift onder aan de pagina een bijlage over de restauratie van de kassen uit 2007.

Sinds 6 september kunnen we weer een bezoek brengen aan het Universiteitsmuseum Utrecht (UMU), een ‘museum voor nieuwsgierige mensen’ en ook aan de oude Hortus met de gerestaureerde kassen. Het is heel mooi om dit historische stukje Utrecht te verkennen. Ingericht als familiemuseum is er in het UMU van alles te zien, te beleven én te onderzoeken.

Er verschijnen regelmatig interessante berichten over cultureel erfgoed in de kranten en op internet. In dit bericht vindt u een actuele selectie. 

Zaterdagochtend 26 augustus om 11.15 uur werd op het Joke Smitplein in Utrecht een herdenkingssteen voor Joke Smit(1933-1981) onthuld door burgemeester Sharon Dijksma en Joke Smits medestrijdster van het eerste uur, Hedy d'Ancona. Het initiatief tot het realiseren van deze steen werd genomen door het Utrechts Geveltekenfonds. De steen kon worden gerealiseerd dankzij een crowdfundingsactie en een gift van de Wilhelmina Drucker Fundatie. Naast familie van Joke Smit waren ook vele donateurs aanwezig bij de onthulling, die door de bewonersvereniging van het Joke Smitplein in samenwerking met het UGTF georganiseerd was.

In de tentoonstelling Ode aan Antwerpen in Museum Catharijneconvent zijn ruim tachtig Vlaamse en Hollandse topstukken uit de zestiende en zeventiende eeuw over de grote invloed van Vlaamse schilders op de Hollandse schilderkunst. Het geeft een inkijk in de blijvende artistieke wisselwerking tussen de Zuidelijke en Noordelijke Nederlanden. Koning Willem Alexander noemde de wisselwerking bij zijn recente bezoek aan het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen.
In Utrecht waren ook banden met Antwerpen. Met Vlaamse schilders als Jan Gossaert, Roelant Savery en Adam Willaerts in Utrecht en de Utrechtse Anthonis Mor van Dashorst in Antwerpen. Het belangrijkste logement van Utrecht, een Heerenlogement, heette zelfs Het Casteel van Antwerpen. Het was van 1593 tot 1950 als hotel aan de Oudegracht gevestigd. Kaj van Vliet gaat in op de invloed van protestantse Antwerpenaren in Utrecht bij zijn lezing voor Museum Catharijneconvent op dinsdag 29 augustus.

Vrijdag 15 september is het Historisch Café van Oud-Utrecht gewijd aan de Utrechtse Canon van de LHBTI+-geschiedenis. Hier alvast een kijkje in de wereld van het COC Utrecht, op basis van een artikel van Maurice van Lieshout onder de titel Cultuur, Ontspanning en Confrontatie, de eerste dertig jaar van het Utrechtse COC, in het Tijdschrift Oud-Utrecht 2019.

Op een zomerse zaterdagochtend over de bloemenmarkt op het Janskerkhof lopen, is voor veel Utrechters grote ontspanning. Het carillon speelt, de lindebomen filteren het zonlicht en overal waar je kijkt zijn bloemen! Niet alleen boeketten, ook planten in potten, zelfs ver uitlopende klimplanten, tot hele struiken aan toe, alles prachtig in bloei en vaak ook nog uitgestald met gevoel voor theater: een feestje! Michiel Plomp schrijft erover in zijn dertiende bijdrage over groen erfgoed in Utrecht.

Van 1933 tot 1980 was Natuurbad De Biltsche Duinen een begrip voor een dagje uit voor veel Utrechters. Makkelijk bereikbaar per fiets, en lopend of met de bus vanaf station Bilthoven.

De beiaard is hét muziekinstrument voor de Lage Landen. Al vanaf het begin van de 16e eeuw spelen beiaardiers op gestemde klokkenreeksen. Meestal hangen die klokken in kerk- of stadhuistorens. Een andere naam voor beiaard is klokkenspel of carillon.
Utrecht is in augustus 2023 het toneel van het Wereld Beiaard Congres. Een initiatief van de Utrechtse Klokkenspel Vereniging en stadsbeiaardier Malgosia Fiebig. Beiaardiers van over de hele wereld komen naar Utrecht om elkaar te ontmoeten en te genieten van prachtige beiaardconcerten. Naast het Festival Oude Muziek, dat zoals altijd diverse beiaardconcerten in zijn programmering heeft, belooft dit een uniek aanbod van schitterende beiaardconcerten.

Ziehier een artikel van Maurice van Lieshout uit Tijdschrift Oud-Utrecht 2008. Het kwam tot stand in samenwerking met Arie Abbenes en Dick van Dijk.

Zonder de Unie van Utrecht, een belangrijk bondgenootschap in de strijd tegen Spanje, zag het Nederland van vandaag er heel anders uit. Daar hebben een woedende vrouw met een pikhouweel, een stiekeme protestantse dominee en een groep opstandige edelen wel voor gezorgd. Godsdienstvrijheid en onafhankelijkheid, dat waren hun idealen. 

In het jubileum-themanummer van het tijdschrift ‘100 jaar passie voor Utrecht’ staat een artikel van Maarten Brinkman over Joachimus Pieter Fockema Andreae. Daar staat een afbeelding bij van een Romeinse scherf uit 1929, gevonden bij een opgraving op het Domplein in 1993 (pagina 11). We kregen een reactie van Bert Barten die opheldering geeft over deze Romeinse scherf met een groet van Julius Caesar. Hier is zijn reactie.

Het Utrechts Archief heeft in nauwe samenwerking met Oud-Utrecht een schat aan geschiedschrijving door Oud-Utrecht gedigitaliseerd. Het is een mooie bijdrage aan de viering van het eeuwfeest van Historische vereniging Oud-Utrecht. Alle publicaties in Maandbladen, Tijdschriften en Jaarboeken vanaf 1924 tot 2021 zijn nu digitaal beschikbaar en volledig op tekst te doorzoeken. De artikelen gaan over geschiedenis, archeologie en monumenten van stad en regio Utrecht. Ze zijn te vinden via Het Utrechts Archief als online publicaties van Oud-Utrecht. 

Vrijdag 30 juni was de herdenking van het einde van de slavernij in het Utrechtse Griftpark. Joeb Mulder maakte namens Oud-Utrecht fraaie foto's om dit indrukwekkende moment vast te leggen. Bij de herdenking was ook de onthulling van het monument Vlucht en Verzet naar ontwerp van patricia kaersenhout.

Er verschijnen regelmatig interessante berichten over cultureel erfgoed in de kranten en op internet. In dit bericht vind je een actuele selectie.

Het Utrechts Archief pakt in oktober uit met een schitterende expositie én een bijbehorend boek De getekende stad. Utrecht in tekeningen (1550 – 1900), met topstukken uit de tekeningencollectie. Het boek is een compleet herziene uitgave van de publicatie van bijna twintig jaar geleden. Om de druk mogelijk te maken is een crowdfundingsactie gestart.

Na zijn lezing over Verdwenen Groen op 29 maart 2023 schreef Michiel Plomp zijn twaalfde bijdrage over groen erfgoed in Utrecht.

Het dikste nummer van Tijdschrift Oud-Utrecht ooit verscheen op 7 juni met als titel '100 jaar passie voor Utrecht'. Na de overhandiging van het eerste exemplaar door de voorzitter van Oud-Utrecht Dick de Jong aan burgemeester Sharon Dijksma volgde een kleine 'talkshow' van hoofredacteur Arjan den Boer met auteurs, geportretteerden en andere betrokkenen.

Belangrijke en unieke voorstudie voor het Evangelistenraam in de Domkerk uit december 1925 van Prof. R.N. Roland Holst verworven.

We hebben bij het Utrechts Archief gezocht naar beelden uit het slavernijverleden in de stad Utrecht. Van de gevonden beelden hebben we er een aantal in de kop van onze website geplaatst, iedere klik door onze website levert een nieuw beeld.

Het dikste nummer van Tijdschrift Oud-Utrecht ooit verschijnt op 7 juni a.s. met als titel '100 jaar passie voor Utrecht'. Leden van Oud-Utrecht zijn die middag van harte welkom bij de presentatie in het Stadhuis. Na overhandiging van het eerste exemplaar aan een prominente Utrechter volgt een kleine 'talkshow' met auteurs, geportretteerden en andere betrokkenen.

Er verschijnen regelmatig interessante berichten over cultureel erfgoed in de kranten en op internet. In dit bericht vindt u een actuele selectie.

Nederland krijgt een eigen Nationaal Slavernijmuseum. Over een paar jaar moet het museum zijn deuren openen voor het publiek. Op maandag 15 mei was daar in Utrecht een bijeenkomst over. Nieuwsgierig geworden ging Oud-Utrecht erop af. Hier een kort verslag van een inspirerende bijeenkomst.

Het Romeinse fort bij Vechten in de provincie Utrecht is een van de grootste en tegelijk een van de minst bekende forten langs de Romeinse grens (de limes) in Nederland. Het fort, dat destijds Fectio heette, was in gebruik tussen het begin van onze jaartelling en de vierde eeuw na Chr. Er was voornamelijk ruiterij gestationeerd. Het Rijksmuseum van Oudheden is al bijna 200 jaar betrokken bij archeologisch onderzoek in Vechten en in de afgelopen jaren konden vele vondsten aan de museumcollectie worden toegevoegd. De 100 meest bijzondere stukken zijn nu tijdelijk te zien in de tentoonstelling ‘Vondsten uit Fort Vechten’ op de afdeling Archeologie van Nederland (1 juni 2023 tot en met 31 oktober 2024). De expositie heeft niet alleen aandacht voor de archeologische voorwerpen, maar òòk voor degenen die ze in de afgelopen decennia verzameld hebben.

Oud-Utrecht helpt mee om de kennis over het koloniale en slavernijverleden te vergroten met een korte reeks artikelen op deze site. We werken daarin samen met het Comité 30 juni / 1 juli Utrecht. In dit artikel presenteert dit Comité zich.

Op 13 mei is in de Andrieskerk van Amerongen het boek Adel en Ridderschap in de provincie Utrecht gepresenteerd. Het eerste exemplaar werd uitgereikt aan de Commissaris van de Koning in de provincie Utrecht, de heer H. Oosters. Het boek is geschreven door Renger de Bruin, senior-onderzoeker bij de Universiteit Utrecht. Een interview van Mario Gibbels.

Koning Willem-Alexander opende donderdag 11 mei de tentoonstelling Ode aan Antwerpen. Het geheim van de Hollandse meesters. De tentoonstelling in het Museum Catharijneconvent toont met ruim tachtig werken uit de zestiende en zeventiende eeuw de grote invloed van Vlaamse schilders op de Hollandse schilderkunst. Van 14 mei tot 17 september is de tentoonstelling open voor bezoekers.

Op 15 mei 1923 werd in Amsterdam ‘De Hollandsche Molen, vereniging tot behoud van molens in Nederland’ opgericht. De vereniging bestaat dus 100 jaar. Op 13 en 14 mei is de 50ste editie van de Nationale Molendag extra feestelijk, met volop culturele activiteiten in het hele land. 

Erik Tigelaar heeft jarenlang onderzoek gedaan naar de straatnamen in Utrecht. In Het Utrechts straatnamenboek kunnen Utrechters lezen hoe straten zoals Ledig Erf, Hanengeschrei en Ondiep aan hun bijzondere namen zijn komen. Hier is een interview van Mario Gibbels. 

Er verschijnen regelmatig interessante berichten over cultureel erfgoed in de kranten en op internet. In dit bericht vindt u een actuele selectie.

Op 23 februari 2022 sprak de burgemeester van Utrecht haar excuses uit over de rol van het stadsbestuur in het slavernijverleden. Op 30 juni 2023 wordt in het Griftpark het slavernijmonument onthuld. Oud-Utrecht helpt mee om de kennis over het koloniale en slavernijverleden te vergroten met een korte reeks artikelen. In dit eerste artikel kijken we terug naar eerdere publicaties en activiteiten van Oud-Utrecht. 

Utrecht kent verschillende vernieuwers van de kunst, zo introduceerde Jan van Scorel hier de renaissance, Gerard van Honthorst vertaalde het caravaggisme naar de lage landen, en Gerrit Rietveld werd wereldwijd bekend met zijn toepassingen van De Stijl. En misschien niet zo bekend, ook Pieter Christoffel Wonder was een zeer succesvolle schilder die in de 19^e eeuw in Utrecht en Londen zijn finest hours beleefde. Hij was in Utrecht zeer actief in het culturele leven, hij was met Jan Baptist Kobell in 1807 oprichter en directeur van Kunstliefde. Zijn werk verscheen op de belangrijke Tentoonstellingen van Levende Meesters en hij was een veelgevraagd schilder met zijn romantische taferelen en realistische portretten. Nog steeds zijn zijn schilderijen in verschillende musea te vinden.

Op 22 april, op de geboortedag van de Utrechtse verzetsheldin Truus van Lier (1921-1943), is om 10 uur een struikelsteen gelegd voor haar moeder Derkje van Lier-Wensink (1890-1945). De steen is geplaatst voor het ouderlijk huis van Derkje en Truus aan de Prins Hendriklaan 48. 

In De Bilt bestaat sinds 2018 de site van Online Museum De Bilt. Daar is nu ook de Canon van Utrecht geplaatst. 

Tijdens het Historisch Café op 14 april was de presentatie van het Utrechtse Straatnamenboek. U kunt hier de hele presentatie terugkijken. 

Een paar stevige schoenen hadden we aan moeten trekken. Dat vindt Michiel Plomp als hij ons op 29 maart tijdens de lezing Verdwenen groen meeneemt naar de negentiende eeuw voor een pittige wandeling langs bijzondere tuinen en parken in de binnenstad van Utrecht. Al eerder schreef hij artikelen voor onze site. Michiel Plomp is kunsthistoricus, werkte bij het Metropolitan Museum of Art in New York en werd later hoofdconservator bij Teylers Museum in Haarlem. Sinds hij meer tijd heeft, is hij vrijwilliger voor de Open Tuinendag en verdiept hij zich in Utrechts groen. Behalve Oud-Utrechters waren er bij de lezing dan ook veel leden van de Nederlandse Tuinenstichting aanwezig.

Op 14 april 2023 verschijnt Het Utrechts straatnamenboek van Erik Tigelaar, een uitgave van WBooks ter gelegenheid van 100 jaar Oud-Utrecht. Dat is goed nieuws voor onze stad. Het is een opvolger van de in de 19e eeuw verschenen drie boeken van Nicolaas van der Monde over pleinen, straten, stegen, waterleidingen, wedden, putten en pompen der Stad Utrecht.

Er verschijnen regelmatig interessante berichten over cultureel erfgoed in de kranten en op internet. In dit bericht vindt u een actuele selectie.

WBOOKS geeft in samenwerking met Oud-Utrecht 3 exemplaren van ‘Het Utrechts straatnamenboek ‘ weg! 

Oud-Utrecht presenteerde in samenwerking met Salon Saffier vrijdag 24 maart in stadhuis Utrecht de heruitgave van het boek Een Dom en de stad rondom, met toelichting door kunsthistoricus Hans Ebbink. Het gaat om een stadswandelgids die oorspronkelijk in 1942 anoniem verscheen en uitgegeven werd door de A.N.W.B. Nu in 2023 is het boek uitgegeven door Salon Saffier.

Paushuize, een van de fraaiste monumenten van de Utrechtse binnenstad, werd in 1517 gebouwd in opdracht van Adriaan Florisz Boeyens (1459-1523), de latere – en enige Nederlandse – paus Adrianus VI. Boeyens heeft uiteindelijk zelf nooit in het huis gewoond, maar wel tal van andere interessante mensen. Paushuize en zijn geschiedenis zijn al uitvoerig bestudeerd, maar de tuin niet, terwijl het zo’n grote, openbaar toegankelijke groene plek is. Uiteraard heeft ook daar zich in de afgelopen eeuwen van alles afgespeeld. Dit is de elfde bijdrage van Michiel Plomp over groen erfgoed in Utrecht.

Op vrijdag 17 maart is in het Stadhuis het eerste exemplaar uitgereikt van Post uit Utrecht. Prentbriefkaarten van de stad Utrecht uit de collectie Lisman, 1900-1925.

Stichting Kerken Kijken Utrecht verzorgt al meer dan 40 jaar de openstelling van 12 Utrechtse binnenstadskerken, zodat bezoekers kunnen genieten van de culturele rijkdom die deze kerken te bieden hebben. Dit is niet mogelijk zonder onze enthousiaste vrijwilligers! Lijkt het jou leuk om hier een bijdrage aan te leveren? Wij zijn op zoek naar zowel gastheren/-vrouwen als gidsen om ons team te ondersteunen en versterken. 

Er verschijnen regelmatig interessante berichten over cultureel erfgoed in de kranten en op internet. In dit bericht vindt u een actuele selectie.

Ons symposium Erfgoedparticipatie: Erfgoedt Verbindt op 14 oktober werd geleid door Leen Dorsman. Wie is hij? Als kennismaking hieronder het verslag van zijn afscheid als hoogleraar Universiteitsgeschiedenis op 17 februari, waarmee een einde kwam aan zijn decennialange inzet voor het departement Geschiedenis en Kunstgeschiedenis van de Universiteit Utrecht. 

Onlangs verscheen de SteenGoed-editie 'Historische winkelpuien Twijnstraat - puien, ondernemers erachter en hun overig nagelaten erfgoed’ van Ton Hooft. Het gaat om zo'n 20 nog oorspronkelijke of zo goed als oorspronkelijke winkelpuien uit de periode 1850-1909. Naast vooral 'beschrijvingen' van de puien met veel afbeeldingen gaat het ook over de ondernemer/winkeliers die er, figuurlijk en letterlijk, achter zaten en het brengt diverse nieuwtjes. In zijn inleiding beschrijft Ton Hooft wat hij ons biedt.

Er verschijnen regelmatig interessante berichten over cultureel erfgoed in de kranten en op internet. In dit bericht vindt u een actuele selectie.

Oud-Utrecht dateert van 1923, hetzelfde jaar waarin er een onvergetelijke avond in het Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen plaatsvond. De tussen gotiek en neoclassicisme ingedommelde burgerij van Utrecht kreeg op 29 januari 1923 hoog avant-gardistisch bezoek: Dada! Het zou de meest legendarische slag van de hele Nederlandse Dada-veldtocht worden. De avond liep volledig uit de hand, het publiek misdroeg zich, er was schandaal, de hoofdrolspelers publiceerden achteraf tegenstrijdige verhalen.
Hieronder een artikel van kunsthistoricus Mark van Gend uit Tijdschrift Oud-Utrecht 2011. Het zou tot een heropvoering van de Dada soirée komen in 2013 bij het 90-jarig bestaan van Oud-Utrecht; een verslag daarvan en het boek Dada Utrecht van Niels Bokhove en Mark van Gend zijn hieronder te vinden.

Het plein voor de ingang van de Universiteitsbibliotheek aan de Wittevrouwenstraat was ooit de voorhof van het paleis van Lodewijk Napoleon, de eerste koning van Nederland. Op deze basse-cour stond de paleiswacht en op gezette tijden klonk er een militaire kapel en exerceerden er legeronderdelen. In de loop van de 19de eeuw maakte de geplaveide voorhof echter plaats voor een fraaie tuin met bomen, waar Utrechters bijna 135 jaar lang van hebben kunnen genieten. Dit is de tiende bijdrage van Michiel Plomp over groen erfgoed in Utrecht.

De twee beroemdste zilversmeden uit de Nederlandse geschiedenis zijn Adam (1569-1627) en Paulus (1570-1613) van Vianen. Ze zijn beiden in Utrecht geboren en bij Utrechtse zilversmeden in de leer geweest. Hun vakmanschap was onovertroffen en ze waren heel innovatief met de ontwikkeling van de kwabstijl. Adam bleef zijn hele leven in deze stad wonen en werken. Paulus vertrok rond 1590 naar Frankrijk, reisde door naar Duitsland en vestigde zich in Praag waar hij door keizer Rudolf II als hofedelsmid in dienst genomen werd. Zij, maar ook andere leden van de familie zoals Ernst, Christiaen en Martinus van Vianen, behoorden tot de zeer kleine groep edelsmeden die als beeldende kunstenaars werden gewaardeerd en gehonoreerd. 

Er verschijnen regelmatig interessante berichten over cultureel erfgoed in de kranten en op internet. In dit bericht vindt u een actuele selectie.

De fotografie was in opmars in het midden van de 19de eeuw. Door technische en chemische verbeteringen daalden de kosten waardoor de populariteit van het medium groeide. Een foto maken was wel een omslachtig procedé en daardoor sterk aan huis gebonden. Binnenopnames waren echter lastig te maken vanwege gebrek aan licht. Vandaar dat veel vroege foto’s situaties laten zien rond het huis of in de tuin. In de negende bijdrage van Michiel Plomp over groen erfgoed in Utrecht bekijken we het oeuvre van de amateurfotograaf Jordaan Everhard van Rheden (1822-1890). Hij legde zijn familie en huisgenoten steeds in de achtertuin van zijn huis op de gevoelige plaats vast, aanvankelijk in Utrecht, en na 1870 in Wijk bij Duurstede.

Het Jaarboek van Oud-Utrecht heeft het afgelopen jaar drie nieuwe redactieleden gekregen. Een van de nieuwe redactieleden is Lieke Wijnia, conservator bij Museum Catharijneconvent en docent aan het University College Utrecht. 'Het leek me erg leuk om met een groep redactieleden bezig te zijn met de geschiedenis van Utrecht.'

Vorig jaar verwierf Museum Catharijneconvent een gigantische, wonderschone achttiende-eeuwse kerststal afkomstig uit het Italiaanse Napels. Na maanden bouwen en restaureren is het nu zover: de onthulling van de mooiste kerststal van Nederland. Iedereen kan tussen 18 december en 8 januari gratis binnenlopen om te genieten van honderden eeuwenoude, handgemaakte kerststalfiguren die samen een betoverende stad in miniatuur vormen. En dat alles in Utrechtse sferen: de kribbe staat onder de Domtoren en de beroemde Utrechtse grachten fungeren als decor. Kunst van grote klasse!

Het eerste exemplaar van Jaarboek Oud-Utrecht 2022 is zondagmiddag door hoofdredacteur Wilbert Smulders uitgereikt aan Iris Vos van Utrecht 900.

Vanaf 1 juni 2023 tot en met 31 oktober 2024 presenteert het Rijksmuseum van Oudheden een tentoonstelling Vondsten uit Fort Vechten, met 100 objecten over het Romeinse Castellum Fectio. Daarin aandacht voor de oudste opgravingen én meer recente vondsten. Hieronder meer over Castellum Fectio, de opgravingsgeschiedenis en de vondsten.

Op 9 december, Paarse Vrijdag, lanceerde Queer U Stories (QUS) de nieuwe Utrechtse Regenboogcanon (www.queerustories.nl). De canon toont pieken en dalen uit de historie van de Utrechtse queergemeenschap; van 18de eeuwse sodomietenvervolging tot de Utrecht Pride. De canon vertelt verhalen die tot nu toe vaak verdoezeld werden en is daarmee een bron van kennis, inspiratie en identificatie voor de Utrechtse queergemeenschap. 

 Het Jaarboek van Oud-Utrecht heeft het afgelopen jaar drie nieuwe redactieleden gekregen. Een van de nieuwe redactieleden is Floortje Tuinstra van Het Utrechts Archief. Tuinstra vindt artikelen leuk die over een bepaalde plek of locatie in Utrecht gaan. 'Dat je er langs loopt en dan bedenkt dat je er een artikel over hebt gelezen in het Jaarboek.'

Het Spoorwegmuseum begon op de Moreelselaan, in 1928. Sinds 1951 is het gevestigd in het Maliebaanstation. Het is nu de best bezochte attractie van de stad.

Er verschijnen regelmatig interessante berichten over cultureel erfgoed in de kranten en op internet. In dit bericht vindt u een actuele selectie.

Dit jaar viert Utrecht dat het 900 jaar geleden stadsrecht heeft gekregen. Op 2 juni 1122 ontvingen de Utrechters echter nog een tweede oorkonde van de Duitse keizer. Deze bevatte de tarieven die kooplieden van elders in Utrecht moesten betalen aan de tollenaar van de bisschop.

Op eerste kerstdag zendt KRO-NCRV om 19.30 uur Adrianus, de Nederlandse paus uit. Deze documentaire van regisseur Bart Ruijs vertelt het spannende leven van de enige Nederlandse paus ooit, Adrianus VI. Het is dit jaar precies 500 jaar geleden dat hij gekozen werd.

Midden achttiende eeuw woonde en werkte een geniale autodidact, een ‘uomo universale’, acht maanden in Utrecht: de Zwitserse wetenschapper en filosoof Johann Heinrich Lambert. Hij begeleidde twee adellijke jongemannen op hun Grand Tour door Europa.

Vanaf 11 februari 2023 tot en met 4 juni 2023 presenteert het Centraal Museum een tentoonstelling over de Bentvueghels, een berucht kunstgenootschap.

De geschiedenis van Utrecht ademt muziek. Ieder jaar verkent Camerata Trajectina een episode uit de muziekgeschiedenis van haar thuisstad. Deze editie duikt het ‘muzikale geheugen van Nederland’ in de Utrechtse liedboekjes uit de 17e eeuw. De uitvoering is op vrijdag 30 december.

Het Vredenburg was in de jaren vijftig onderwerp van stedenbouwkundige studies en discussies. De Jaarbeurs wilde uitbreiden, de gemeente wilde een aantrekkelijk plein voor Utrechters én Jaarbeursklanten. Ze vroeg architect J.J.P. Oud een plan te maken voor het plein en als supervisor op te treden voor alle nieuwbouwplannen. Een daarvan betrof Hotel-café-restaurant ,,Smits”, bij de opening door burgemeester De Ranitz geroemd als exemplarisch voor de aantrekkingskracht van Utrecht en voor een mooi Vredenburg.
Door Bettina van Santen, architectuurhistoricus gemeente Utrecht en redactielid Tijdschrift Oud-Utrecht, het artikel verscheen eerder in Tijdschrift Oud-Utrecht 2017.

Oud-Utrechtlid Laurens Schoemaker is conservator historische topografie bij het RKD - het Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis. Hij publiceerde in 2022 het boek Wandelen over de Utrechtse stadswal; tekeningen van toen en foto's van nu. Dit jaar neemt hij ons op 13 oktober tijdens het Historisch Café over de historische stadswaltekeningen van Hermans Saftleven mee langs de randen van de zeventiende-eeuwse stad.

De Gemeente Utrecht lanceert een nieuwe website waarmee inwoners en bezoekers Utrechts erfgoed kunnen ontdekken. In de historische binnenstad, maar ook in de jonge wijken is veel bijzonder erfgoed bewaard. Via de website kunnen inwoners op zoek naar erfgoed in de buurt en meer te weten komen over de geschiedenis van hun stad.

Op 2 juni 2022, de dag dat Utrecht 900 jaar bestond, verscheen het kinderboek ‘De Spoken van het Stadhuis, en andere Utrechtse verhalen’. Het startsein van een schrijfwedstrijd voor 1.000 leerlingen groep 6 en 7 van 20 Utrechtse basisscholen. Donderdag 10 november was het slotfeest in Bibliotheek Neude. Met een prijsuitreiking voor het mooiste verhaal. 

Het Jaarboek van Oud-Utrecht heeft het afgelopen jaar drie nieuwe redactieleden gekregen. Een van de nieuwe redactieleden is Marijke Huisman, universitair docent Publieksgeschiedenis, Educatie & Burgerschap aan de Universiteit Utrecht. 'Ik zou graag wat meer aandacht willen zien voor vrouwen en nieuwkomers in het Jaarboek.'

In Provinciale Staten van Utrecht is door nagenoeg alle fracties samen een voorstel ingediend om in 2025 te herdenken dat de Stichtse Landbrief 650 jaar geleden getekend is. Een moment om niet alleen het 650-jarig bestaan van de Staten van Utrecht te vieren, maar ook aandacht te besteden aan hoe democratie vorm krijgt in de veranderende taken en rollen van provincies. De Commissaris van de Koning, Hans Oosters, nam de motie in ontvangst van VVD-Statenlid en initiatiefnemer Arthur Kocken. Voor de gelegenheid was de motie opgesteld in gelijkenis van het oorspronkelijke document.

In 1939 was er een grote Willibrord (658-739) herdenking in Utrecht. 1200 jaar na zijn overlijden. De nationale herdenking ging gepaard met een tentoonstelling over vroeg middeleeuwse kunst en met plannen voor de plaatsing van een standbeeld. Door de Tweede Wereldoorlog werd dat uiteindelijk geplaatst op 7 november 1947, op het Janskerkhof. 

Er verschijnen regelmatig interessante berichten over cultureel erfgoed in de kranten en op internet. In dit bericht vindt u een actuele selectie.

60 kilo weegt de uit 1471 daterende klepel van de Banklok uit de Buurtoren en die is met klokkengieter Laudy mee. Gemeente Utrecht bericht dat het ijzer van de klepel na al die eeuwen te hard is geworden en nu wordt uitgegloeid om het weer zachter te maken.

Een bijzonder mens overleed op 26 oktober 1970, Marcel Minnaert. Hij vluchtte aan het eind van de Eerste Wereldoorlog met zijn moeder vanuit België naar Nederland, promoveerde voor de tweede keer, werd hoogleraar sterrenkunde (1937-1963) en directeur van sterrenwacht Sonnenborgh. Zijn grootste roem zou hij krijgen met zijn studie naar de zon, met de wereldberoemde Utrecht Atlas van het zonnespectrum, en zijn boek ‘The Solar Spectrum’. Bekend is hij ook van zijn driedelige boekenserie ‘De natuurkunde van ’t vrije veld’. Het Minnaertgebouw van Universiteit Utrecht op het Utrecht Science Park draagt zijn naam, het is een onderwijsgebouw voor de faculteiten Bèta- en Geowetenschappen. Hieronder een levensbeschrijving en enkele van de vele anekdotes over wetenschapper en didacticus Prof. dr. Marcel Minnaert.

Het Centraal Museum strijkt neer in Landhuis Oud Amelisweerd. Deze prachtige, historische buitenplaats vormt vijf jaar lang, van de lente tot en met de herfst, het decor voor een solotentoonstelling van een gerenommeerde Nederlandse hedendaagse kunstenaar. Marijke van Warmerdam is de tweede kunstenaar in deze vijfjarige programmering. Haar werk is te zien van 10 september tot en met 13 november 2022.

Het is Koude Oorlog weekend op 22 en 23 oktober, er zijn veel locaties open, zoals de commandobunker Lunet 1 en Park Vliegbasis Soesterberg. Historische Vereniging Oud-Utrecht maakte al eens een themanummer over Utrecht in de Koude Oorlog, met daarin een paar heel speciale artikelen die hieronder zijn te vinden. 

Stichting Vrienden van de Domkerk, Werkgroep ‘Rampjaar 1672 en de Domkerk’, en Educatieve Dienst Domkerk nodigen je van harte uit voor het symposium ter herdenking van 350 jaar Rampjaar 1672 en de Domkerk. De bijeenkomst sluit aan op de gelijknamige tentoonstelling die in de Domkerk te zien is van 13 augustus tot en met 30 oktober 2022.

Tijdens het eerste Koude Oorlog Weekend van 22 en 23 oktober a.s. is de Nationale Commandobunker voor de BB (Bescherming Bevolking) op Lunet 1 in Utrecht geopend voor publiek. De Nationale Commandobunker voor de BB, in 1955 gevestigd in de linker flankazemat van Lunet 1 in Utrecht, speelde in de Koude Oorlog een bijzondere rol.

In de achtste bijdrage van Michiel Plomp over groen erfgoed in Utrecht bezoeken we het Oranjepark in Wijk C. Dat was bijna zestig jaar lang, van 1883 tot 1939, de groene long van Wijk C, waar kinderen veilig buitenspeelden en de lotsverbondenheid van de overwegend minder bedeelde bevolking van de wijk nieuwe uitingsvormen vond. Het park was niet groot, maar wel het enige openbare park ín de binnenstad, met bovendien een van de eerste kinderspeelplaatsen in ons land. Ook werd in dit park, onder de bezielende leiding van de vereniging ‘Het Oranjepark’, de eerste ‘Prinsessedag’ georganiseerd, die later als Koninginne- en nu Koningsdag landelijk ingevoerd zou worden. Helaas viel het park in 1939 ten prooi aan stadsvernieuwing.

De Utrechtse familie Brom was van vele markten thuis, de overeenkomst was hun thuisbasis in Utrecht en hun creativiteit. De edelsmederij Brom in Utrecht werd opgericht in 1856 door Gerard Bartel Brom. Het atelier voor edel- en siersmeedkunst heeft meer dan honderd jaar bestaan en sloot de poorten in 1961. Naaldkunstenaar Hildegard Brom-Fischer (1908-2001) was getrouwd met de Utrechtse edelsmid Jan Eloy Brom (1891-1954). Haar bekendheid is misschien niet zo groot meer maar haar werk wel, zoals dat in het Utrechtse stadhuis.

Op de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis 2022 konden de bezoekers stemmen wie de belangrijkste historische Utrechter is, met een duidelijke winnaar: Anna Maria van Schurman. In haar tijd was ze wereldberoemd, de Nederlandse Minerva, de Tiende Muze, de Ster van Utrecht!

Op de mooie herfstavond van zaterdag 8 oktober begaven velen zich naar de Domkerk om een bandje te halen als toegang tot acht historische locaties, stadstours en stadswandelingen.