Nieuws

Interesse in de geschiedenis van stad en regio Utrecht en wilt u het behoud van Utrechts erfgoed steunen? Word dan lid van de Historische Vereniging Oud-Utrecht. Het kost weinig en u krijgt er veel voor terug:

Op vrijdagmiddag 13 september hield René de Kam, conservator stadsgeschiedenis van het Centraal Museum, een verhaal over Kanaleneiland en Hoog Catharijne tijdens het Historisch Café in het Bartholomeus Gasthuis. Aanleiding was de tentoonstelling Dromen in beton in het Centraal Museum die 28 september opent. 

Aan het begin van het historisch café van 13 september zette Dick de Jong, de voorzitter van de Historische Vereniging Oud-Utrecht, Jaap van Laar in het zonnetje en dankte hem voor zijn jarenlange inzet.

Na het HC over 100 jaar Vrouwenkiesrecht, bieden we op 16 oktober 2019 een stadswandeling over dit thema aan. Deze wandeling voert langs plekken die een rol speelden in de strijd om het vrouwen(kies)recht. Thea Boekhout en Riet Onderdelinden-Molenaar, beiden Gilden-gidsen, verzorgen deze rondleiding. 

Na een succesvolle eerste editie volgt dit jaar op zaterdag 12 oktober de tweede Nacht van de Utrechtse Geschiedenis! Kaarten zijn vanaf heden te koop.

Op 17 september 2019 is het precies 75 jaar geleden dat de Nederlandse regering in Londen de spoorwegstaking onder het NS-personeel uitriep. Dit is aanleiding voor het Spoorwegmuseum om een kleine vaste presentatie en website over de Nederlandse spoorwegen in de Tweede Wereldoorlog te maken. De presentatie krijgt de naam ‘Kinderen van Versteeg’.

Voor het geboortehuis van Theo van Doesberg in de Teelingstraat is op 30 augustus een gedenksteen onthuld. Van Doesburg was één van de initiatiefnemers van kunstbeweging De Stijl.

100 jaar geleden - in september 1919 - zijn bij een grote kerkrestauratie twee religieuze kunstwerken teruggevonden achter muren. Deze waren ervoor gezet in 1586, in de tijd van de Reformatie. 

Archeologen zijn bij graafwerkzaamheden nabij park Lepelenburg in Utrecht op zeldzame tufstenen restanten van een 12e-eeuwse stadsmuur gestuit.

De lezing Blijven zingen of zwijgen over het Koorleven in WOII" van Frederiek Eggink op 25 september 2019 gaat helaas niet door. Wiel van der Mark van Stichting Oculare zal ons deze avond aan de hand van praktijkvoorbeelden meenemen naar de Middeleeuwse geneeskunst. 

Sinds 5 augustus zijn nieuwe tijdschriften toegevoegd aan de Delpher website van de Koninklijke Bibliotheek.​ Delpher bevat steeds meer oude boeken, kranten, tijdschriften en persberichten. Met dank aan Het Utrechts Archief​ nu ook Utrechtse uitgaven van adresboeken, studentenalmanakken, bladen over spoor- en tramwegen, en.. 'Utrecht in Woord en Beeld'. 

Het augustusnummer van Tijdschrift Oud-Utrecht is uit! Dit jaar is het honderd jaar geleden dat vrouwen in ons land kiesrecht verwierven.

Het Jaarboek 2019 is weer gewijd aan een thema. Dit keer luidt het: Utrecht en de moderniteit: peildatum 1919. 

Komende herfst gaan ze weer van start:  de cursus "Erfgoed" op vrijdag 13 september en "LeerMeUtrechtBeterKennen" op zaterdagochtend de 14e om 10.00 uur door het Gilde Utrecht.
Een unieke kans om 6 keer op een interessante lokatie een presentatie te volgen over de rijke geschiedenis van Utrecht, steeds gevolgd een wandeling en met "Utrechts verleden in vogelvlucht" als cadeau.

In de zomer van 2020 organiseert Het Utrechts Archief een expositie over panorama's van Utrecht van de 17e eeuw tot nu. Creatievelingen kunnen hun ideeën insturen.

Per 1 augustus gaat Prins Hendriklaan 112 open voor publiek als museumhuis.

Een maand geleden heeft de Commissie Welstand en Monumenten een voorstel van Oud-Utrecht besproken: het verzoek hovenierswoning ‘Mien’ aan te wijzen als gemeentelijk monument. De hovenierswoning op de Van Zijstweg is uit het einde van de 19e eeuw. 

In 2019 wordt waarschijnlijk de voormalige gevangenis op het Wolvenplein verkocht. Eigenaar het Rijk heeft met de gemeente een visie opgesteld over het toekomstig gebruik. Behoud van het monument en de beleving als gevangenis is daarvan de kern. Wij zijn daar als historische vereniging tevreden over.

Van Zijdebalen tot Rotsoord: Industrielandschap (van oud naar nieuw) in Utrecht aan het water

Op zaterdag 15 juni vond de jaarlijkse Grote Excursie plaats in twee delen van de stad Utrecht met een eeuwenoude geschiedenis die onlangs helemaal zijn vernieuwd: Zijdebalen aan de Vecht in het noorden en Rotsoord aan de Vaartsche Rijn in het zuiden. Beide gebieden laten ook nu nog de rijke historie zien, o.a. door verwijzingen naar de oude landgoederen die hier lagen (Zijdebalen en Rotsoord).

Op 6 juni was de presentatie van Lust en liefde, themanummer van het Tijdschrift Oud-Utrecht in Molen De Ster. Op deze middag nam Maurice van Lieshout na 18 jaar afscheid als eindredacteur van het tijdschrift Oud-Utrecht. Bettina van Santen sprak namens de redactie grote dank uit aan Maurice en overhandigde een bundeling van zijn artikelen. Opvolger Arjan den Boer staat klaar als opvolger.

Op 19 maart 1934 richtte pater van Nuenen in de Utrechtse Wijk C een nieuwe kloostergemeenschap op, de Zusters Augustinessen van Sint-Monica. Afgelopen woensdagavond 29 mei vertelde zuster van Dijck in het Bartholomeus Gasthuis over het ontstaan van de zusters Augustinessen en over het werk dat zij in de afgelopen 85 jaar hebben gedaan voor mensen in nood.

Van 25 oktober 2019 tot en met 26 januari 2020 toont Museum Catharijneconvent middeleeuwse kunstwerken uit het uiterste noorden en het uiterste zuiden van Europa. Deze kunstwerken vertonen verrassend veel stilistische overeenkomsten.

Op woensdag 22 mei verscheen het boek ‘Utrecht bouwt 1945-1975’. In het boek vertellen de auteurs Arjan den Boer, Bettina van Santen en Ronald Willemsen over de Utrechtse wijken, gebouwen en architecten uit de periode 1945-1975.

Ben jij gastvrij ingesteld en lijkt het je leuk om bezoekers te ontvangen en rond te leiden in één van de kerken in het centrum van Utrecht? Meld je dan aan om ons team te versterken deze zomer.

De zaal was vol op 12 april toen stadsgids Willemijn Bánki vertelde hoe ze ertoe kwam om deze lezing voor het Historisch Café te geven.

De Historische Vereniging Oud-Utrecht heeft twee kerndoelen. Ze wil de belangstelling voor de Utrechtse geschiedenis, archeologie en monumenten stimuleren én ze wil het Utrechtse culturele erfgoed bewaken.

Op zaterdag 11 mei veilt Museum Flehite een bijzondere collectie Utrechtse stadsgezichten en ander materiaal. Speciaal voor de Vereniging Oud-Utrecht.

In de lezing die Paul Bröker op 20 maart voor Oud-Utrecht verzorgde liet hij zien hoe Caravaggio, de Utrechtse caravaggisten en Rembrandt in hun schilderijen kozen voor het realisme. Eerder, in de renaissance, werden goden en helden als ideale types weergegeven. De grote tentoonstelling over de caravaggisten in het centraal museum laat zien dat zij eenvoudige mensen als model kozen. Ongemakken en eigenaardigheden werden niet weggepoetst maar extra benadrukt.

Hoe heeft de stad Utrecht haar bolwerken gebruikt? Dat was de titel van de lezing die Bert Poortman, onder meer secretaris en webmaster van USINE, vrijdag 8 maart hield in het Bartholomeus Gasthuis. Zijn lezing bestreek maar liefst een periode van vijf eeuwen, vertelde Poortman, vanaf circa 1500 tot nu. En hij zou zo'n 50 afbeeldingen laten zien van de bolwerken, beloofde hij.

In de tweede helft van de 15e eeuw (1456-1496) was David van Bourgondië, de bastaardzoon van hertog Filips de Goede, bisschop van Utrecht. Hij stond bekend als een kunstminnende kerkvorst en had de gewoonte aan belangrijke kapittelkerken in zijn bisdom kerkgewaden te schenken. Op donderdag 7 februari hield Richard de Beer, conservator oudkatholiek erfgoed van museum Catharijneconvent, een lezing over deze middeleeuwse kerkgewaden tijdens het Historisch Café in het Bartholomeus Gasthuis.

In het jaarboek 2017 van Oud-Utrecht schreef Leen Albers over bierbrouwen in het Sticht van de late middeleeuwen. In zijn lezing op 23 januari vertelde hij de verdere geschiedenis en leidde de toehoorders langs drie 'bierrevoluties' uit de 14e, 19e en laat-20e eeuw.

De Oostkrant heeft weer een nieuwe podcast gemaakt. Dit keer is Annie Peek-van Staten aan het woord, voor oude Utrechters bekend als Annie van melkboer Van Straten. Annie woont haar hele leven op de Abstederdijk. Vanuit deze straat heeft deze kwieke tachtiger de sociale geschiedenis van Nederland en Utrecht ervaren.
Ze ervoer armoede als kind. Na de basisschool, was er geen ruimte moest ze mee gaan werken in de winkel en in het gezin.

De nieuwe cursusfolder van het Gilde Utrecht voor het jaar 2019 is weer uit.

Gilde Utrecht biedt u een fraai pakket cursussen aan over de rijke geschiedenis van de stad Utrecht.
Alle cursussen hebben dezelfde opzet. Ze starten telkens met een presentatie, op een bijzonder locatie, gevolgd door een wandeling die aansluit bij het onderwerp van de presentatie.

In de zomer van 1673, tijdens de Franse bezetting van Utrecht, bracht Nederlands beroemdste filosoof enkele weken door in onze stad. Op 20 december 2018, tijdens het Historisch Café van Oud-Utrecht, vertelde Albert Gootjes over de motieven van Spinoza om deze gevaarlijke reis te ondernemen. Een kring van Utrechtse geleerden verafschuwde én bewonderde Spinoza zeer en wilde hem beter leren kennen.

175 jaar geleden, op 6 december 1843, vond de officiële opening van de Rhijnspoorweg Amsterdam - Utrecht plaats. Daarmee werd Utrecht als een van de eerste steden in Nederland met het spoor verbonden. Op 14 december 2018 ging bij Het Utrechts Archief de tentoonstelling ‘Utrecht Spoorstad’ open voor het publiek. Tijdens het Historisch Café van Oud-Utrecht op diezelfde dag gaf Victor Lansink, spoor-historisch medewerker, een introductie op de nieuwe tentoonstelling.

In het nieuwe Tijdschrift Oud-Utrecht staat een uitgebreide beschrijving van een film over de promotiewedstrijd van de Utrechtse voetbalclub DOS in 1944, in oorlogstijd, in de oude Galgenwaard. ‘D.O.S. jubelt!’ publiceert de Utrechtse Courant in een gedicht op 15 mei 1944. Een voorbode van het landskampioenschap in 1958? In 1970 fuseerde DOS met Elinkwijk en Velox tot FC Utrecht.

Op zondag 25 november presenteerde de Historische Vereniging Oud-Utrecht een nieuw Jaarboek. Dat vond plaats in het gebouw van BAK, aan de Pauwstraat, waar eerder RASA was gevestigd. De geschiedenis van RASA kreeg ruime aandacht in het Jaarboek en tijdens deze presentatie, die door 80 mensen werd bezocht.

In zijn lezing op 15 november 2018 schetste Prof. Dr. Justin Kroesen hoe het christendom in de middeleeuwen mensen uit heel Europa met elkaar verbond. In de elfde eeuw erkende vrijwel heel West-Europa het gezag van de paus in Rome. Paus Gregorius VII voerde toen een gestandaardiseerde Romeinse ritus in en die werd in de overgrote meerderheid van de kerken tussen Italië en Scandinavië nagevolgd. Dit versterkte het Latijn als de lingua franca van de kerk en de kloosters en leidde tot een ware renaissance.

Op dinsdag 12 februari 2019 vindt de 34e Van der Mondelezing plaats in de Pieterskerk in Utrecht. De lezing 'Utrecht bouwt 1945-1975' zal worden verzorgd door Arjan den Boer en Bettina van Santen, beiden deskundig op het terrein van Utrechtse architectuur, monumenten en jonge bouwkunst.

Hoewel de Buurkerk de oudste en grootste parochiekerk van de stad Utrecht is, is er over zijn vroegste geschiedenis vrijwel niets bekend. Aangenomen wordt dat de kerk al in de tiende eeuw is gesticht te midden van een burgerlijke nederzetting.

De Domkerk was al in de middeleeuwen een indrukwekkend bouwwerk, geïnspireerd op de prestigieuze Franse kathedralen. Bij de realisering waren behalve metselaars, steenhouwers en timmerlieden ook beeldhouwers actief. Deze maakten kruisbloemen, venstertraceringen en sierlijsten, vrijstaande beelden en reliëfs.

Ruim 46 jaar vervulde podium RASA een voorhoedefunctie in het Utrechtse culturele leven. Eind januari 2017 sloten de deuren van dit unieke culturele centrum aan de Pauwstraat, dat vanaf het prille begin de ontwikkelingen in maatschappij en cultuur nauwgezet volgde en als inspiratie voor haar activiteiten nam.

Op 13 oktober 2018 beleefde Utrecht een première: de eerste nacht van de Utrechtse geschiedenis. De Reizende Reporters van de Maand van de geschiedenis Hugo en Barbara legden deze eerste editie vast in een verslag en een fotoreeks. Tijdens deze nacht presenteerde Dr. Frits Broeyer zijn nieuwe boek over de strijd tussen remonstranten en contraremonstranten in de domstad. Daarover verscheen een artikel in het Reformatorisch Dagblad.

Op de ledenvergadering van 16 mei 2018 is Wim Deijkers door het bestuur benoemd als Lid van Verdienste van Historische Vereniging Oud-Utrecht. Hiermee dankt de vereniging Wim voor de geweldige hoeveelheid werk die hij als bestuurder heeft verricht voor de clusters van commissies en redacties, met het maximum van drie keer drie jaar als bestuurder.

Wat vooraf ging: in 1122 verblijft Keizer Hendrik V in paleis Lofen in Utrecht. Aan de overzijde van de straat is het paleis van bisschop Godebald van Utrecht. Bisschop Godebald heeft zojuist besloten dat hij een dam in de Kromme Rijn zal laten leggen. Om Utrecht bereikbaar te houden, zal er een kanaal naar de Hollandse IJssel komen, de Vaartse Rijn.

Een van de succesvolste aktiviteiten van Oud Utrecht is het Historisch Café, een historische lezing in een ontspannen café-sfeer op de vrijdagmiddag. Ongeveer 50 bezoekers waren op 11 mei afgekomen op 'Het Beeld van de Utrechtse Student' door Maurice van Lieshout. De Smeezaal was dus goed gevuld met een deels vast publiek, waarbij de meerderheid zelf in Utrecht gestudeerd bleek te hebben. De stille kracht achter het ledenblad van Oud Utrecht (hij is eindredacteur) trad uit de schaduw met een beeldrijk verhaal over het Utrechtse studentenleven. Dat verhaal viel in de smaak. Beelden zeggen - zoals bleek - meer dan woorden, vooral als ze toegelicht worden.

Utrecht was in de twintigste eeuw favoriet onderwerp van veel filmers. De sloop en de nieuwbouw van het stationsgebied, zwemmen op een zomerse dag, een straatfeest in de jaren 80.... U ziet het terug in de filmcollectie van Het Utrechts Archief met meer dan 500 uur aan films van bedrijven en amateurs uit de periode 1920-1980. In de tentoonstelling Utrecht op film ontdekt u de hoogtepunten uit deze collectie.  

De historische vereniging Oud-Utrecht is vandaag, 12 maart 2018, 95 jaar oud. In 1923 is de vereniging opgericht door burgemeester Fockema Andreae met een uitnodiging aan ‘stadgenooten, bekend om of verdacht van belangstelling in het stedelijk verleden’. Nu, 95 jaar later, is er een actieve vereniging met een kleine 2000 leden die zich richt op geschiedenis, archeologie en monumenten. En met een handreiking voor Utrechts Erfgoed.

Halverwege de negentiende eeuw brak het besef door dat zuiver drinkwater belangrijk was voor de volksgezondheid. Het leidde in 1881 tot de oprichting van de Compagnie des Eaux d'Utrecht. Afgelopen vrijdagavond hield Bert Poortman van Oud-Utrecht een lezing over de historie van het waterleidingbedrijf in het Barholomeus Gasthuis.

Zondag 21 januari is ons Jaarboek met de titel 'Hertenpoten, hoppenbier en hamburgers - Zevenduizend jaar eten en drinken in Utrecht' uitgereikt aan burgemeester Van Zanen en jkvr. prof. dr. J.M. Van Winter. Dit was mede de start van het lustrum van de 95-jarige historische vereniging Oud-Utrecht.

Al meer dan vijftig jaar houdt prof. em. jkvr. dr. Johanna Maria van Winter zich bezig met middeleeuwse studies. Zij studeerde geschiedenis in Groningen en Gent (1945-1953), met middeleeuwse geschiedenis als hoofdvak. In 1962 promoveerde ze op Ministerialiteit en ridderschap in Gelre en Zutphen.

Oud-burgemeester Vos-van Gortel ontving het eerste exemplaar van ‘Utrechts verleden in vogelvlucht’ in Het Utrechts Archief. 13.000 jaar Utrechtse geschiedenis is nu in beknopte boekvorm uitgegeven door Uitgeverij Matrijs, met hulp van Gilde Utrecht en Het Utrechts Archief.

Ter hoogte van de huidige Winkel van Sinkel stond een stadskraan, waarmee goederen van de schepen op de werf of naar de straat werden getakeld. Omdat deze oorspronkelijke locatie niet geschikt is voor de herbouw van de replica, is gekozen voor een plek op de Bemuurde Weerd, naast de Monicabrug. In 1837 brak de stadskraan aan de Oudegracht, tijdens het takelen van een van de vrouwenbeelden die bestemd waren voor de pui van de Winkel van Sinkel. Door de onherstelbare schade moest de stadskraan uiteindelijk worden afgebroken. Tegenwoordig is in de bestrating van de werf de plek van de stadskraan zichtbaar gemaakt.

Op donderdag 8 juni werd in journalistencafé Willem Slok het jaarlijkse themanummer van het tijdschrift ten doop gehouden, dit maal gewijd aan Utrecht en de pers. Dat gebeurde in aanwezigheid van bijna alle auteurs, enkele Oud-Utrechtleden, redactie- en bestuursleden van de vereniging, oud-journalisten en vertegenwoordigers van de Utrechtse media van nu.

Arme, oude of zieke mensen lukt het in de middeleeuwen nog redelijk om door bedelen aan
eten te komen. Onderdak vinden voor de nacht is lastiger. Daarom bieden welgestelde burgers
onderdak voor de nacht of wordt een (gast)huis ter beschikking gesteld voor de opvang van rondtrekkende armen en pelgrims.

Vrijdag 14 april zal wethouder binnenstad/erfgoed en monumenten Kees Geldof een bijzondere gevelsteen onthullen in het pand Jacobskerkhof 4-11. Deze 17e eeuwse gevelsteen komt uit het depot van de dienst Erfgoed en heeft tot de jaren 60 van de vorige eeuw in de oudbouw op dezelfde plek gezeten. De herplaatsing is een initiatief van het Volksbuurtmuseum i.s.m. de dienst Erfgoed en Mitros. Het Volksbuurtmuseum heeft o.a. als doel de schaarse restanten van de oude wijk zichtbaar te maken.

Voor het eerst zijn er opnames van een Van der Monde-lezing gemaakt. We hopen dat dit een oplossing is voor die mensen die er niet bij konden zijn omdat er veel meer mensen geïnteresseerd waren in de lezing dan er in de Pieterskerk toegelaten konden worden. Voor komend jaar zal er worden gezocht naar een manier om de verhoogde populariteit op te vangen.

Niet alleen de inspanningen van omwonenden, ook de jarenlange vasthoudendheid van de Vereniging Oud-Utrecht lijken gelukkig niet voor niets te zijn geweest. De strijd voor het behoud van de hovenierswoning aan de Van Zijstweg bij de Veilinghaven heeft zijn vruchten afgeworpen. Deze woning is ook wel bekend als het 'Huis van Mien'.

Op zondag 27 november is het Jaarboek Oud-Utrecht 2016 gepresenteerd in een volle Tuinkamer in Park Oog in Al. Hoofdredacteur Wilbert Smulders reikte het eerste exemplaar uit aan Wim van Scharenburg van Museum van Zuilen.

Op 6 november is het boek De getekende stad. Utrecht in tekeningen 1900-2000 van de hand van Tolien Wilmer verschenen, het vervolg op het gelijknamige boek waarin zo’n 600 topografische tekeningen uit vroegere eeuwen worden gepresenteerd. In Het Utrechts Archief aan de Hamburgerstraat werd de eerste van drie tentoonstellingen met originele tekeningen geopend. De tentoonstelling is tot en met 30 april 2017.

Het belooft een reis vol verrassingen te worden, een bezoek aan de tentoonstelling die emeritus-hoogleraar prof. dr. Herman Pleij deze zomer inricht in Museum Catharijneconvent. Pleij was tot 2008 hoogleraar historische Nederlandse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam en is bij het grote publiek bekend van diverse publicaties en mediaoptredens. Menig geschiedenisliefhebber heeft ongetwijfeld zijn Sneeuwpoppen van 1511 of Dromen van Cocagne gelezen.

De vereniging biedt de mogelijkheid om tijdschriften, jaarboeken en andere publicaties na te bestellen.
Wilt u uw serie publicaties compleet maken of iemand een exemplaar cadeau doen dan bestaat daar nu de mogelijkheid voor door hier een bestelling te doen.

Als u op een feestdag of een verjaardag een bekende wilt verrassen met een cadeaulidmaatschap op Oud Utrecht, dan kan dat voor €20 in plaats van het gebruikelijke €37,50. Ga, als lid, naar lid worden en schenk een lidmaatschap.

De vluchtelingenproblematiek is een actueel thema in Europa. Duizenden vluchtelingen komen Europa binnen in de hoop hier een beter bestaan op te bouwen. Zij hebben voedsel en een dak boven hun hoofd nodig, maar Europa is nauwelijks in staat om dat te bieden. 

Met de introductie van de vernieuwde website www.sintmaartenutrecht.nl en een nieuw logo gaat de Sint Maartensviering 2015 in Utrecht van start. De site geeft naast informatie over de historische figuur van Sint Maarten, ook een beeld van zijn verbinding met de stad Utrecht. In het nieuwe logo draagt Sint Maarten een kenmerkende driehoekige rode mantel.

Onder tropische weersomstandigheden werd vrijdag 5 juni j.l. het themanummer ‘Water’ van het Tijdschrift Oud-Utrecht ten doop gehouden. Dat gebeurde in Café Kanaalzicht aan de Keulsekade in Utrecht. Nadat eindredacteur Maurice van Lieshout alle aanwezigen - auteurs, leden, pers, redactie en anderen - welkom had geheten, reikte redactielid Kaj van Vliet het eerste nummer uit aan Patrick Poelmann, dijkgraaf van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden.

De vereniging stuurt iedere twee maanden het tijdschrift over de geschiedenis van de stad en provincie Utrecht aan alle leden. In de maanden dat het tijdschrift niet op de deurmat valt sturen we een elektronische nieuwsbrief naar uw e-mailadres.