Waarheid en fantasie over het ontstaan van het Nederlandse kustgebied
Op dinsdag 10 december 2019 organiseert de Historische Vereniging Vleuten, De Meern, Haarzuilens en Leidsche Rijn een lezing door Peter Vos over het ontstaan van het Nederlandse kustgebied.
Hoe is onze kust ontstaan? Waarom zakken veenbodems? Hoe reconstrueer je landschappen van duizenden jaren geleden? Geven ze een juist beeld van de historische werkelijkheid? Wat kunnen we hieruit eventueel nu leren?
Op deze en meer vragen zal Peter Vos tijdens de presentatie ingaan via het verhaal hoe reconstructies en kaarten van paleolandschappen worden gemaakt. Vos laat zien hoe de kust van het huidige Nederland in het Holoceen is ontstaan en zich heeft ontwikkeld. Het Holoceen is het tijdvak vanaf ongeveer 12.000 jaar geleden, na de laatste ijstijd, toen de huidige warme klimaatperiode begon. De belangrijkste sturende factor voor het ontstaan van de Nederlandse kustgebieden was de snelle zeespiegelstijging aan het begin van het Holoceen. In de eerste helft van het Holoceen verdronken de laagste delen van Nederland en veranderden die gebieden in grote getijdebekkens. Toen zo’ n 7000 jaar geleden de zeespiegelstijging afnam, verlandden deze bekkens en vond er achter de gevormde kustbarrières op grote schaal veengroei plaats. In de laatste 1000 jaar speelde de mens door grootschalige ontginningen en bedijkingen een grote rol.
Nadat de veenbodem zijn drijvende vermogen verloor, werd het na 200 v. Chr. overspoeld met rivierklei. Op de laagste locaties werd de meeste klei afgezet en door het grote gewicht van deze kleilast op de slappe veenondergrond, zakte de klei daar dieper in de ondergrond. Vos laat zien hoe actuele problemen als bodemdaling en veenoxydatie ontstaan zijn.
Vanaf 2011 werkt Vos aan de de speciale ‘Atlas van Nederland in het Holoceen’. Sinds de eerste druk zijn de kaarten steeds weer aangepast door nieuw onderzoek. De kaarten vormen de weerslag van processen en factoren die verantwoordelijk waren voor het ontstaan van de huidige kustgebieden. Peter Vos zal in de lezing de werkwijze en de gebruikte bronnen voor het maken van paleolandschaps reconstructiekaarten toelichten.
Peter Vos is Kwartair geoloog en promoveerde op 10 juni 2015 aan de Universiteit Utrecht op het onderwerp “Origin of the Dutch coastal landscape, long-term landscape evolution of the Netherlands during the Holocene, described and visualized in national, regional and local palaeogeographical map series”. Hij is werkzaam bij de Geologische Dienst Nederland, TNO in Utrecht en gespecialiseerd in de Holocene kustgenese van Nederland. Een groot deel van zijn werk begeeft zich op het snijvlak tussen geologie en archeologie. Hij doet dit werk samen met zijn collega Sieb de Vries.
Locatie: Castellum Hoge Woerd
Datum: 10 december 2019
Aanvang: 20.00 uur
Kosten: € 5,00 pp (leden Historische Vereniging € 2,50 pp)
Aanmelden: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. (N.B. niet verplicht, maar graag opgeven ivm de beperkte ruimte)