40e Van der Monde-lezing: De Stichtse Landbrief
650 jaar Stichtse Landbrief
Op 17 mei 2025 wordt herdacht dat de Stichtse Landbrief 650 jaar geleden werd afgekondigd. Deze overeenkomst tussen de bisschop van Utrecht en de geestelijkheid, de adel en de steden in het Nedersticht betekende het begin van de Provinciale Staten van Utrecht, die nu het initiatief hebben genomen tot de herdenking. Dat is hoogst actueel. Zeker nu de democratie onder druk staat, is het belangrijk de lange wordingsgeschiedenis daarvan te leren kennen en te zien hoe die wortelt in dit soort laatmiddeleeuwse afspraken, waarvan de Engelse Magna Charta wel de beroemdste is.
Streven naar inspraak en samenwerking
De Van der Mondelezing 2025 is aan het thema Stichtse Landbrief gewijd. Rijksarchivaris in de provincie Utrecht Kaj van Vliet en Renger de Bruin, senior onderzoeker aan de Universiteit Utrecht, zullen u meenemen door meer dan zes eeuwen provinciale bestuursgeschiedenis. Dat klinkt misschien minder spannend dan de opgravingen langs de Limes van de vorige aflevering, maar eigenlijk is het een fascinerend verhaal van een streven naar inspraak en samenwerking ten behoeve van de inwoners. Dat streven werd soms onderdrukt door heersers als bisschop David van Bourgondië, de hertog van Alva of keizer Napoleon, maar telkens kwamen de Staten van Utrecht weer boven. Verschillende keren leek zelfs het einde van de provincie Utrecht nabij, bijvoorbeeld bij de herindeling van 1798 of nog maar tien jaar geleden met de plannen van minister Plasterk. Maar de provincie bestaat nog steeds en ook dat wordt in 2025 gevierd.
Wolven
De lezing van Kaj en Renger wordt afgewisseld met korte filmpjes waarin deskundigen en politici op locatie vertellen over bijzondere momenten uit deze lange historie, zoals de splitsing van de Staten van Utrecht in 1786-1787 of de terugkeer van de wolf op de Heuvelrug. Het omgaan met wolvenproblematiek is niet nieuw voor het provinciebestuur. Ook in de jaren 1590 reageerden de Staten op wolvenaanvallen, nadat een meisje was gebeten, toen met dodelijke afloop. De traditionele locatie van de Van der Mondelezing, de Pieterskerk, is zeer passend: het kapittel van St. Pieter was in 1375 een van de ondertekenaars van de Stichtse Landbrief.
- Datum: 19 februari 2025
- Tijd: 19:30 inloop, start lezing 20:00
- Locatie: Pieterskerk
Inschrijven: Mogelijk vanaf begin januari 2025. Indien men met meerdere personen komt moet men zich apart voor iedere persoon inschrijven!
Indien er in januari geen knop hieronder zichtbaar is dan is het vol en kan men op een wachtlijst komen via