Jubileum Wijkentour Lombok
Oud-Utrecht viert het eeuwfeest ook in de wijken van Utrecht! Zo kun je een speurtocht met de kinderen doen door de wijk, nieuwe weetjes uit je wijk ontdekken bij de historische wandeling met een gids of tijdens de Wijk Geschiedenis Quiz! Op zondag 2 juli is er een uitgebreid programma in de wijk Lombok, dat is ontwikkeld in overleg met Peter Hagenaar en Rens Bleijenberg.
Lombok Anders “We bepalen zelf wel wat hier gebeurt”
Deze Geuzenleus werkte heel inspirerend in de jaren 80 toen de Kop van de wijk Lombok serieus met sloop werd bedreigd en oud bewoners en verse migranten (”gastarbeiders”) zich samen tegen het gezag gingen verzetten en zich sterk maakten ondanks of juist vanwege het slechte wijkimago in de pers in die periode.
De in de late jaren van de 19e eeuw gebouwde hoofdstraten Damstraat en Kanaalstraat kregen als 2e kruising de chique Jan Pieterszoon Coenstraat. Woningen met een souterrain voor hoog personeel van het Nederlandse leger of deftige leidinggevenden van de spoorwegen. Deze roemruchte straat is al erfgoed op zich. Sinds de jaren ’80 worden er al discussies gevoerd over deze koloniale straatnaam. De hamvraag is of de onsympathieke en uiterst wrede Gouverneur generaal wel “geëerd” kan en moet worden met een straatnaam én zelfs een borstbeeld. Begin 1900 was het nog maar kort geleden dat die snel vergeten strafexpeditie op Lombok (Colijn 1894) was uitgevoerd waarbij de uiteindelijke overwinning (o.a. de toe-eigening van de Schatten van Lombok) heel Utrecht en heel Nederland in een Nationalistische euforie bracht… “Het was een goed Lombok jaar” en de industriële wijk die hier naar vernoemd en die bedoeld was voor arbeiders rondom het molenerf en de Lood en Zinkpletterij Hamburger keek jaren “trots” uit op het militaire leven langs de Leidsche Rijn met diverse statige kazernes. Utrecht was vanaf 1870 een echte garnizoensstad. Inmiddels herrijst die dominante hoogbouw weer rondom het station en de Damstraat krijgt binnen enige jaren de schaduw terug van een nieuwe kolos van steen op het Jaarbeursplein, die de Dom zelfs het nakijken zal geven. Deze wijk, net over het spoor en ooit ver buiten het centrum is inmiddels vergroeid met het hart van de stad. Het dorpse karakter van hoge bomen langs vaders tuinpad tref je hier nog wel richting het Molenerf, waar De Ster een oase van nostalgie herbergt. Hier worden behalve hout ook allerlei onderwerpen doorgezaagd door bewoners die het terrein eens hebben gekraakt uit verzet tegen de macht en herbouw van de molen samen hebben afgedwongen en gerealiseerd. Onderdrukking, verzet en bevrijding zijn drie universele thema’s die kunnen leiden tot veilig samenleven in vrijheid. Op 5 mei is en blijft de wijk sinds 1983 een immens populair multicultureel voorbeeld. Met een piek in 2000 toen de particuliere woningrenovatie (in plaats van sloop) zijn top had bereikt. Nu zal de herinrichting van de Damstraat en de Kanaalstraat die in 2024 gereed zal zijn, het oude gevoel van vrijheid en veiligheid weer terug moeten geven aan de voetgangers en de bewoners van de korte en lange zijstraten met vooral Indische namen. Of zij nog zin hebben om met u en elkaar te praten over die Koloniale onderdrukking en uitbuiting die straten als JP Coenstraat en van Heutszstraat representeren is een goede vraag die we na 2 juli hopelijk positief kunnen beantwoorden…
Afbeelding in de header: Gezicht op de houtzaagmolen De Ster op het Molenpark aan de Leidsche Rijn te Utrecht. Fotodienst HUA, 2000.
Kijk hier voor het uitgebreide programma.