Weesreclame
Als je door de stad loopt denk je wel eens ‘kan het niet wat minder met die reclameborden?’. Als er weer een ander bedrijf op een locatie komt verdwijnt de oude reclame en even later hangt er weer iets nieuws, liefst een die zo veel mogelijk opvalt. Als je goed rond kijkt zie je ook dat dat in het verleden niet altijd zo gegaan is. In de stad hangen een heleboel wezen, reclames die ooit, vaak geïntegreerd in het gebouw zelf of met een verwijzing naar waar de winkel zich bevindt, is opgehangen en er nog steeds hangt. Jos Peeters heeft veel van de reclames in de stad gerestaureerd.
Utrecht blijkt tot de top te horen van in Nederland gerestaureerde reclame- en muurschilderingen.
Mooi tijd om eens te kijken wat er nog her en der in de stad hangt. Dit is geen volledig overzicht, verre van dat, er zijn meer dan 100 van dit soort reclames, maar meer inspiratie om eens om je heen te kijken als je door de stad loopt.
1. We beginnen aan de Jutfaseweg.
Ter hoogte van nr. 22 zien we twee advertenties onder elkaar. Eén voor wijnhandel Vreeswijk en één voor tabak van Douwe Egberts. Ze stammen waarschijnlijk uit de jaren 30.
M. de Klaver van de wijnreclame staat in 1907 ingeschreven op dit adres.
Hier vind je wat informatie over de wijnhandel: https://www.wijnkronieken.nl/utrechtse-wijnreclame/
2. Westerkade 24
Op de hoek met de Kroonsteeg zat hier rond 1910 slagerij J. J. (Jan) Plieger. Deze zat ook aan de Donkere Gaard 3.
Jan Plieger adverteerde in 1910 met de volgende tekst: “Uitsluitend éérste kwaliteit rund-kalfs-lams- en varkensvleesch. Concurreerende prijzen. Bezorging zowel buiten als binnen de stad, zonder prijsverhoging. Vraagt gratis prijscourant!”
Er zit nu een verloskundigenpraktijk in het pand 😀.
3. Twijnstraat 71-73
In 1880 was hier al een aardappelhandelaar gevestigd en het raam stamt uit 1931 toen de toenmalige eigenaar J.W. Wouterse het glas-in-loodraam liet aanbrengen.
De bevoorrading van de zaak ging vanaf de Oudegracht.
In 1917 vind ik: Wouterse (J.) aardappelhandelaar, Twijnstraat 73. T. 2863
Bekende reclame uit die tijd was “Wouters roem allemaal bloem”. In 1958 wordt door Wim Wouterse geadverteerd in het clubblad van DOS met “Meerdere malen bekrond op nationale tentoonstellingen”. Kort daarna werd de zaak beëindigd.
4. Catharijnesingel / Schroeder van de Kolkstraat
Vanaf 1928 was hier een winkel met levensmiddelen en fruit gevestigd, welke strategisch gelegen was nabij het Academisch ziekenhuis.
5. Oudegracht 279 / hoek Lange Smeestraat.
Tot de jaren 60 werden de meeste huizen met kolen gestookt. Door de opkomst van gas veranderde dit. Rond 1915 was hier Brandstoffenhandel H. Eijkelboom gevestigd. De onderste foto (uit het Utrecht Archief 42079) toont het pand aan de kant van de Lange Smeestraat met ook een mooie reclame (uit 1928).
Meer informatie over het pand vind je hier: https://nl.wikipedia.org/wiki/Oudegracht_279 en in het Maandblad Oud-Utrecht 1977, blz. 121-124: https://www.oud-utrecht.nl/wat-doen-wij/publicaties/tijdschrift-oud-utrecht/jaargangen/190-oudere-jaargangen
6. Zwaansteeg / Springweg.
Op de hoek aan de Springweg bevond zich de bakkerswinkel van van Doorn. De bakker was tussen 1936 en 1952 in het pand op de Springweg 84 gevestigd.
Aan de voorzijde van het pand bevindt zich een tegelplateau met het portret van een bakker.
Tegenover de reclame in de Zwaansteeg werd in 2017 een andere reclame ontdekt. In 2018 werd de restauratie (door Jos Peeters) opgeleverd. Het is een reclame voor C. Hekman, welke leefde van 1860 tot 1930 en hij had een zaak aan de Springweg 86.
7. Lijnmarkt 48 De Vlijt
Van 1847 tot 2007 was hier gevestigd magazijn “De Vlijt”. Aan de Haverstraat 34 heeft zich een dependance bevonden. De handwerkzaak is oorspronkelijk opgericht door twee zusters en later door het personeel overgenomen.
8. Lange Elisabethstraat 15
Een mooi voorbeeld van reclame door slagerij G. van Galen. Stamt waarschijnlijk uit 1904. Tot 1999 was hier een slagerij gevestigd. De eerste steen bevindt zich links onder in de gevel.
Helaas ontsiert door een moderne reclame. Hoe kan de gemeente hier toestemming voor geven?
9. Steenweg 65
Esculaap en vijzel, drogisterij Van den Bergh & Zn. In 1812 werd het bedrijf opgericht. In 1906 werd het pand gebouwd.
10. Bankastraat/Leidsekade
Gezien het telefoonnummer stamt dit waarschijnlijk uit rond 1900. Pompe & gebr. Mann was in ’s Hertogenbosch gevestigd en had diverse cafés in Nederland.
11. Douwes Dekkerstraat40
In 2011 door Jos Peeters gerestaureerd.
Hier zat, tot halverwege de jaren tachtig van de vorige eeuw, een sigarenzaak van de familie Van de Hurk. Het merk Wascana kwam rond 1920 van F.R.P. Verdoorn uit Kampen.
Sigarendoos Wascana: https://museumrotterdam.nl/collectie/item/81828
12. Oudwijkerveldstraat 12
Een van de oudste (gerestaureerde) muurreclames van Utrecht. Rookwaren reclame welke verkrijgbaar zijn bij H.H Staal.
Ik vind Staal (H. H.) machinebankw., Oudw.veldstr. 12b in 1917.
13. Schoolplein 7
Vanaf 1894 een bedrijf in orgels en piano’s van P. Blad. Later ook op de Nachtegaalstraat. Advertentie uit begin 1900: “P. Blad’s piano’s en orgels worden bij toeneming gevraagd. Grootste sortering van de provincie Utrecht. Agentuur voor de beroemde Kaps, Mann, Niendorf, Nagel, Wolffram, Hoffman en Kühne piano’s. Orgels van Estey, Packard, Karn, Burden, Chigago, Standaard en Comp, Doherty e.a.”
Rond 1915 vind ik ook nog op Schoolplein 28 RIJNDERS J. P. & Zonen Fabrikant en/of handelaar in piano's.
Advertentie Amersfoortsch Dagblad 14 november 1904 (archiefeemland.courant.nu):
14. Saenredamstraat 26
Gerestaureerde muurreclame van 'N.V. Boterhandel van Ravenswaay'. De firma werd in 1922 opgericht.
15. Poortstraat 35 / Palmstraat
Reclame uit waarschijnlijk 1923.
16. Maliestraat18 / Mgr vd Weteringstraat
Deze meer dan 100 jaar oude reclame van drogisterij de Vries is in 2014 gerestaureerd.
Van 1913 tot 1960 was de drogisterij gevestigd in de Maliestraat 18. In de vijftiger jaren is de reclame verdwenen achter een laag verf.
https://www.nieuws030.nl/nieuws/muurreclame-drogisterij-in-ere-hersteld/
17. Plompetorengracht / Wittevrouwenstraat
Sinds 1723 is hier een bakkerij gevestigd. Rond 1960 heeft Adri de Bruijn (specialist in bioscoopreclames) hier een reclame gemaakt met het speculaasvrouwtje op de zijgevel van de toenmalige bakkerij Top. In 2004 gerestaureerd. Kijk (als het kan in verband met de corona-omstandigheden) ook eens binnen bij de huidige bakker.
https://ridderschapkwartier.blogspot.com/2010/07/ons-dagelijks-brood-de-bakkers.html
18. Abstederdijk/Minstraat
Heel recent is een ‘nieuwe’ reclame ontdekt op de hoek van de Abstederdijk en de Minstraat.
Hier vind je het bericht: https://www.nu.nl/utrecht/6090784/oude-muurreclames-teruggevonden-op-woning-na-verwijderen-pleisterlaag.html
Ik heb ter plekke een foto gemaakt en ben aan het puzzelen gegaan ;-)
Ik denk dat er twee versies over elkaar heen staan. Met de ‘blauwe’ versie ben ik heel ver gekomen voor wat betreft de tekst:
RUIME KEUZE
EAUDECOLOGNE
ODEUR
TOILETZEEPEN
TANDBORSTELS
TANDPOEDERS
?
STOF EN KINDER
KAMMEN
VRUCHTENSAPPEN
WAREN LIMONADES
PUDDINGPOEDER
Voor iemand die zelf nog wat wil puzzelen hebben we hier een hoge-resolutie afbeelding.
19. Er blijkt ook nogal wat reclame te zijn die niet echt oud is, ik kwam diverse voorbeelden tegen, maar deze lijkt wel de bekendste.
Tolsteegbarrière - Twijnstraat aan de Werf.
Op de gevel van het café de Poort zien we de tekst Maastrichts bierhuis, wat moet dat in Utrecht? Het is dus geen historische reclame!
Ik lees dat het een reclame is die pas in 2012 is aangebracht. Verder zoeken levert wel een Maastrichts bierhuis op vlakbij de Zakkendragerssteeg.
300030/collectie Het Utrechts Archief Weduwe J.B Determan.
Bronnen:
- Historische muurreclames Utrecht – werkgroep Directe Voorzieningen juni 2007
- Utrechts Archief
- Internet