Landgoed Broekhuizen
In 2020 kreeg Broekhuizen veel aandacht door de plannen voor renovatie van de beukenbomen in de monumentale Broekhuizerlaan in Leersum. Het gaat om wel duizend oude beukenbomen in een beukenlaan van een kilometer lang, met bomen zes rijen breed. De bomen zijn er niet goed aan toe, bij storm wordt de laan afgesloten. De eigenaren willen de laan met bomen vernieuwen en zo voorkomen dat bomen omvallen, tegenstanders denken dat de oude bomen nog te redden zijn. Gemeente Utrechtse Heuvelrug heeft na advies van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed ingestemd met de eerste fase van het herstelplan waarbij 313 bomen gekapt worden en 412 jonge bomen geplaatst worden. Provincie Utrecht moet nog beslissen over een ontheffing van de Wet Natuurbescherming.
Kasteel Broekhuysen
In de middeleeuwen was er een kasteel Broekhuysen. In 1629 werd het erkend als een ridderhofstad, het hoorde bij het Sticht Utrecht en de ridderschap. In 1792 werd Broekhuizen verkocht aan Cornelis Jan van Nellesteijn, burgemeester van Utrecht. Toen is gestart met de bouw van een nieuw huis naar ontwerp van Berkman en Bartholomeus Ziesenis, en een landschapspark naar ontwerp van Johann Georg Michael en de bekende Jan David Zocher. Architect Ziesenis breidt het huis uit in 1810 uit met nieuwe vleugels. In 1897 wordt het landgoed door de kleinzoon van Cornelis Jan van Nellesteyn verkocht aan de familie Pauw van Wieldrecht. In 1906 brandt het huis helemaal af, maar wordt direct herbouwd. In 1969 komt het park in het bezit van Staatsbosbeheer die het in oude glorie herstelt, het fraaie park is daardoor vrij te bezoeken. Het huis, koetshuis en de boerderij zijn als hotel en restaurant te bezoeken.
Graftombe
Bovenop de 36 meter hoge Donderberg, met een zichtlijn naar Broekhuizen werd in 1818 de bouw voltooid van een graftombe met uitzichttoren voor het geslacht Van Nellesteyn door J.D. Zocher jr. In 1832 werd bijgezet in het mausoleum. In 1917 werd het twaalfde en laatste familielid bijgezet. Hierna werd de ingang van de tombe dichtgemetseld. De tombe is op buiten coronatijd op zondagmiddag te bezoeken.
Restauratie
In 2007 is Staatsbosbeheer begonnen aan een grondige restauratie van de door Michaelis en Zocher ontworpen Engelse tuin. Delta Lloyd heeft het kasteel laten restaureren. Sinds mei 2011 is er na een leegstandsperiode van zeven jaren een nieuwe eigenaar. Eind 2016 werd het landgoed na een volgende renovatie heropend als Parc Broekhuizen, waarna het een horeca- en hotelbestemming kreeg. Van 2013 tot en met 2016 werd het Tv-programma Heel Holland Bakt opgenomen in de tuin van het kasteel.
Bronnen: Staatsbosbeheer, Wikipedia, Maandblad Oud-Utrecht 1994
Bijlage(n)
De tombe van Nellesteyn