Jaarboek: Engelse veldsport op de kostschool van Landolt in Vianen

In 1850 komt Jean Frederic Landolt, afkomstig uit Zwitserland, als schoolhoofd te werken bij de kostschool van Vianen. Zijn filosofie vat hij samen als: de krachten des lichaams mogen niet opgeofferd worden aan de beschaving van het verstand en de vorming van het hart’. Daaruit kun je concluderen dat hij sportbeoefening hoog in het vaandel heeft staan. Hoewel in sommige bronnen wordt beweerd dat in Vianen al voetbal wordt gespeeld, staat bij Landolt dat niet expliciet op het programma: wel laat hij de leerlingen exerceren, schermen, springen en krijgen ze gymnastiek. Maar liefst twee uur per dag wordt er aan lichamelijke oefening gedaan.

In Engeland is het op belangrijke kostscholen als Eton en Rugby al langer populair om aan veldsporten te doen (Rugby als sport heet niet voor niets zo). Als aan Nederlandse kostscholen jonge Engelse docenten worden aangesteld, duurt het niet lang voordat hockey en cricket aan het programma worden toegevoegd. Ondanks de nadruk op sport bij Landolt, duurt het daar wat langer voordat zulke sporten aan het curriculum worden toegevoegd. De in Vianen werkzame buitenlandse docenten worden vooral ingezet bij het taalonderwijs. Uit dagboekaantekeningen van oud-leerlingen blijkt echter dat al in 1856 sporten als rounders (een soort honkbal) en cricket zijn geïntroduceerd. 

Die nadruk op lichamelijke oefening wordt mede ingegeven door het feit, dat Landolts kostschool voor veel leerlingen een voorbereiding is op een carrière in het leger. De directeur krijgt te maken met conflicten met ouders, die menen dat hun zonen niet goed worden behandeld. Bewezen wordt er niets, maar Landolt besluit dan toch zijn ontslag in te dienen. Zijn opvolgers hebben veel minder met lichamelijke oefening. Landolt maakt daarna nog naam als onderwijsinspecteur in zijn geboorteland. 

Weliswaar heeft dit artikel geen enkel bewijs boven water gebracht dat het meermaals veronderstelde voetbal op de kostschool in Vianen plaatsvond, maar de gevonden populariteit aldaar van veldsporten als cricket en rounders in de periode 1855-1867 is een welkome en interessante aanvulling op wat over de vroege beoefening van Engelse veldsport in Nederland bekend is. 

Voetbal door leerlingen en docenten op de speelweide bij het jongensinstituut Noorthey, circa 1895-1897, zoals dat op de kostscholen in Vianen ook werd gespeeld. Nationaal Archief/Archief van het Genootschap Noorthey, inv.nr. 3.22.14-618.