Hier is het Stegenboek
Onder grote publieke belangstelling heeft burgemeester Jan van Zanen op vrijdag 13 december het eerste exemplaar van Tussen Zwaansteeg en Achterom in ontvangst genomen. Het boek is voortgekomen uit het onderzoek naar de stegen van de Commissie Cultureel Erfgoed. In de Werkgroep Stegen van de Commissie Cultureel Erfgoed hebben vier mensen intensief samengewerkt: Bert Poortman, Fons van den Broek, Marcella Dorigo en Pim Le Large. Bert en Marcella maakten van elke steeg een aantal foto’s.
Eind 2019 zijn drie publicaties uitgekomen:
• Stegenrapport Oude Stad Utrecht, Inventarisatie van de oudste en de kleinste wegen;
• Tussen Zwaansteeg en Achterom, Het Stegenboek van Utrecht;
• Stegenkaart Utrecht.
Het Stegenrapport Oude Stad Utrecht is de digitale inventarisatie van alle bezochte stegen. Bijna 400 stegen staan in dit rapport, inclusief een situatie en foto’s. Stegenrapport Oude Stad Utrecht is alleen digitaal beschikbaar via Internet.
Tussen Zwaansteeg en Achterom, Het Stegenboek van Utrecht, beschrijft de vorming van de stad en de ontstaansgeschiedenis van stegen met gebeurtenissen per tijdsperiode en voorbeelden van stegen.
Op de Stegenkaart Utrecht is de locatie van de genummerde stegen te vinden. De Stegenkaart Utrecht is bijlage bij het boek en digitaal beschikbaar.
Op 13 december vond de overhandiging van het eerste exemplaar van het boek plaats tijdens het Historisch Café. De zaal was meer dan vol en velen moesten zelfs teleurgesteld worden. In januari volgt een tweede lezing. Burgemeester Jan van Zanen reageerde na de ontvangst van het eerste exemplaar met een lofzang op de Utrechtse stegen en persoonlijke herinneringen. 'Daar speelt het echte leven zich af, er wordt gekust en gedeald, het is er stil en vaak verrassend, met de stegen heeft Utrecht goud in handen. Tussen Zwaansteeg en Achterom staat in een lange traditie die begon met Nicolaas van der Monde toen deze in 1844 de straten en pleinen, maar ook stegen en hoven beschreef. We zien nu een herwaardering voor de stegen, daarom is het boek zeer welkom.'
Voor de overhandiging van het boek presenteerde Bert het resultaat van de werkgroep, het Stegenrapport en de Stegenkaart. Bijna 400 stegen zijn gefotografeerd en wetenswaardigheden zijn genoteerd. Daarvan blijken er veel afgesloten, iets meer dan de helft. Verder is de variatie aan stegen groot. Zie voor het rapport en de kaart de digitale download op onze site.
Na de overhandiging van het eerste exemplaar Tussen Zwaansteeg en Achterom ging het boek open en vertelde Bert Poortman in grote lijnen over de inhoud. Deels schetst het boek de historische ontwikkeling van de stad in tijdperioden. Met de voetganger als maat voor verkeer bleek er tussen straten en stegen geen verschil op de diverse historische stadskaarten. Wel nam het aantal stegen geleidelijk toe, al veranderden er ook stegen in straten. Met de komst van andere vervoermiddelen aan het einde van de 19e eeuw veranderde dat. In de 19e eeuw veranderde ook iets anders, de bevolking in de binnenstad was gegroeid van 24.000 inwoners in 1800 naar 41.000 in 1870. En daarmee nam het aantal huizen in stegen sterk toe, alleen al in Wijk C van 420 huizen naar meer dan 1.200 kleine huizen. In 1981 was het met de bewoonbaarheid van de binnenstad slecht gesteld, er woonden nog maar 12.000 bewoners. De binnenstad was verpauperd en ten prooi gevallen aan verkeer en luchtvervuiling. Van de stegen resten bouwvallen, ingericht als parkeerplaats of verbouwd tot opslagplaatsen. Herstel kwam in de periode van de stadsvernieuwing. De lezing werd voortgezet met zes voorbeelden, het ontstaan van de stegen, de Domherensteeg, de Hartsteeg, de Dorstige Harthof, de geschiedenis van wijk C en het Hof van Ravenna. De voorbeelden tonen de waarde van de stegen.
Hier staat hoe u de publicaties over de Utrechtse stegen kunt kopen of downloaden.
