Nieuws

Een koninklijke voorhof?

Het plein voor de ingang van de Universiteitsbibliotheek aan de Wittevrouwenstraat was ooit de voorhof van het paleis van Lodewijk Napoleon, de eerste koning van Nederland. Op deze basse-cour stond de paleiswacht en op gezette tijden klonk er een militaire kapel en exerceerden er legeronderdelen. In de loop van de 19de eeuw maakte de geplaveide voorhof echter plaats voor een fraaie tuin met bomen, waar Utrechters bijna 135 jaar lang van hebben kunnen genieten. Dit is de tiende bijdrage van Michiel Plomp over groen erfgoed in Utrecht.

De Utrechtse edelsmeden Adam en Paulus van Vianen

De twee beroemdste zilversmeden uit de Nederlandse geschiedenis zijn Adam (1569-1627) en Paulus (1570-1613) van Vianen. Ze zijn beiden in Utrecht geboren en bij Utrechtse zilversmeden in de leer geweest. Hun vakmanschap was onovertroffen en ze waren heel innovatief met de ontwikkeling van de kwabstijl. Adam bleef zijn hele leven in deze stad wonen en werken. Paulus vertrok rond 1590 naar Frankrijk, reisde door naar Duitsland en vestigde zich in Praag waar hij door keizer Rudolf II als hofedelsmid in dienst genomen werd. Zij, maar ook andere leden van de familie zoals Ernst, Christiaen en Martinus van Vianen, behoorden tot de zeer kleine groep edelsmeden die als beeldende kunstenaars werden gewaardeerd en gehonoreerd. 

Cultureel erfgoed in het nieuws (23-01)

Er verschijnen regelmatig interessante berichten over cultureel erfgoed in de kranten en op internet. In dit bericht vindt u een actuele selectie.

Tuinfoto’s van een 19de-eeuwse hoofdonderwijzer

De fotografie was in opmars in het midden van de 19de eeuw. Door technische en chemische verbeteringen daalden de kosten waardoor de populariteit van het medium groeide. Een foto maken was wel een omslachtig procedé en daardoor sterk aan huis gebonden. Binnenopnames waren echter lastig te maken vanwege gebrek aan licht. Vandaar dat veel vroege foto’s situaties laten zien rond het huis of in de tuin. In de negende bijdrage van Michiel Plomp over groen erfgoed in Utrecht bekijken we het oeuvre van de amateurfotograaf Jordaan Everhard van Rheden (1822-1890). Hij legde zijn familie en huisgenoten steeds in de achtertuin van zijn huis op de gevoelige plaats vast, aanvankelijk in Utrecht, en na 1870 in Wijk bij Duurstede.

'Ik wilde me wel meer bezig houden met de geschiedenis van de stad'

Het Jaarboek van Oud-Utrecht heeft het afgelopen jaar drie nieuwe redactieleden gekregen. Een van de nieuwe redactieleden is Lieke Wijnia, conservator bij Museum Catharijneconvent en docent aan het University College Utrecht. 'Het leek me erg leuk om met een groep redactieleden bezig te zijn met de geschiedenis van Utrecht.'

De mooiste kerststal van Nederland

Vorig jaar verwierf Museum Catharijneconvent een gigantische, wonderschone achttiende-eeuwse kerststal afkomstig uit het Italiaanse Napels. Na maanden bouwen en restaureren is het nu zover: de onthulling van de mooiste kerststal van Nederland. Iedereen kan tussen 18 december en 8 januari gratis binnenlopen om te genieten van honderden eeuwenoude, handgemaakte kerststalfiguren die samen een betoverende stad in miniatuur vormen. En dat alles in Utrechtse sferen: de kribbe staat onder de Domtoren en de beroemde Utrechtse grachten fungeren als decor. Kunst van grote klasse!

Presentatie Jaarboek 2022

Het eerste exemplaar van Jaarboek Oud-Utrecht 2022 is zondagmiddag door hoofdredacteur Wilbert Smulders uitgereikt aan Iris Vos van Utrecht 900.

Tentoonstelling Castellum Fectio, vanaf 1 juni 2023

Vanaf 1 juni 2023 tot en met 31 oktober 2024 presenteert het Rijksmuseum van Oudheden een tentoonstelling Vondsten uit Fort Vechten, met 100 objecten over het Romeinse Castellum Fectio. Daarin aandacht voor de oudste opgravingen én meer recente vondsten. Hieronder meer over Castellum Fectio, de opgravingsgeschiedenis en de vondsten.

Utrechtse Regenboogcanon gelanceerd

Op 9 december, Paarse Vrijdag, lanceerde Queer U Stories (QUS) de nieuwe Utrechtse Regenboogcanon (www.queerustories.nl). De canon toont pieken en dalen uit de historie van de Utrechtse queergemeenschap; van 18de eeuwse sodomietenvervolging tot de Utrecht Pride. De canon vertelt verhalen die tot nu toe vaak verdoezeld werden en is daarmee een bron van kennis, inspiratie en identificatie voor de Utrechtse queergemeenschap. 

'Een artikel moet geen omgevallen kaartenbak zijn'

 Het Jaarboek van Oud-Utrecht heeft het afgelopen jaar drie nieuwe redactieleden gekregen. Een van de nieuwe redactieleden is Floortje Tuinstra van Het Utrechts Archief. Tuinstra vindt artikelen leuk die over een bepaalde plek of locatie in Utrecht gaan. 'Dat je er langs loopt en dan bedenkt dat je er een artikel over hebt gelezen in het Jaarboek.'

Geschiedenis Spoorwegmuseum

Het Spoorwegmuseum begon op de Moreelselaan, in 1928. Sinds 1951 is het gevestigd in het Maliebaanstation. Het is nu de best bezochte attractie van de stad Utrecht.

Cultureel erfgoed in het nieuws (22-12)

Er verschijnen regelmatig interessante berichten over cultureel erfgoed in de kranten en op internet. In dit bericht vindt u een actuele selectie.

De ontwikkeling van het Utrechtse tolrecht

Dit jaar viert Utrecht dat het 900 jaar geleden stadsrecht heeft gekregen. Op 2 juni 1122 ontvingen de Utrechters echter nog een tweede oorkonde van de Duitse keizer. Deze bevatte de tarieven die kooplieden van elders in Utrecht moesten betalen aan de tollenaar van de bisschop.

Adrianus, de Nederlandse paus

Op eerste kerstdag zendt KRO-NCRV om 19.30 uur Adrianus, de Nederlandse paus uit. Deze documentaire van regisseur Bart Ruijs vertelt het spannende leven van de enige Nederlandse paus ooit, Adrianus VI. Het is dit jaar precies 500 jaar geleden dat hij gekozen werd.

Het verblijf van de Zwitserse wetenschapper Johann Heinrich Lambert in Utrecht

Midden achttiende eeuw woonde en werkte een geniale autodidact, een ‘uomo universale’, acht maanden in Utrecht: de Zwitserse wetenschapper en filosoof Johann Heinrich Lambert. Hij begeleidde twee adellijke jongemannen op hun Grand Tour door Europa.

De Bentvueghels in het Centraal Museum

Vanaf 11 februari 2023 tot en met 4 juni 2023 presenteert het Centraal Museum een tentoonstelling over de Bentvueghels, een berucht kunstgenootschap.

De klank van de stad

De geschiedenis van Utrecht ademt muziek. Ieder jaar verkent Camerata Trajectina een episode uit de muziekgeschiedenis van haar thuisstad. Deze editie duikt het ‘muzikale geheugen van Nederland’ in de Utrechtse liedboekjes uit de 17e eeuw. De uitvoering is op vrijdag 30 december.

Het Vredenburg in de jaren vijftig en zijn aantrekkingskracht voor Jaarbeursgangers

Het Vredenburg was in de jaren vijftig onderwerp van stedenbouwkundige studies en discussies. De Jaarbeurs wilde uitbreiden, de gemeente wilde een aantrekkelijk plein voor Utrechters én Jaarbeursklanten. Ze vroeg architect J.J.P. Oud een plan te maken voor het plein en als supervisor op te treden voor alle nieuwbouwplannen. Een daarvan betrof Hotel-café-restaurant ,,Smits”, bij de opening door burgemeester De Ranitz geroemd als exemplarisch voor de aantrekkingskracht van Utrecht en voor een mooi Vredenburg.
Door Bettina van Santen, architectuurhistoricus gemeente Utrecht en redactielid Tijdschrift Oud-Utrecht, het artikel verscheen eerder in Tijdschrift Oud-Utrecht 2017.

Wandelen over de Utrechtse stadswal met Herman Saftleven

Oud-Utrechtlid Laurens Schoemaker is conservator historische topografie bij het RKD - het Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis. Hij publiceerde in 2022 het boek Wandelen over de Utrechtse stadswal; tekeningen van toen en foto's van nu. Dit jaar neemt hij ons op 13 oktober tijdens het Historisch Café over de historische stadswaltekeningen van Hermans Saftleven mee langs de randen van de zeventiende-eeuwse stad.