Breng Sint-Maarten terug in de Domkerk
De Vrienden van de Domkerk zijn een actie gestart om een replica van het originele beeld van Sint-Maarten terug te brengen in de Domkerk. Dit beeld verdween na de reformatie uit de kerk, maar bleef behouden en bevindt zich nu in het Centraal Museum in Utrecht. Dankzij moderne 3D-printtechnieken kan een exacte replica van het originele beeld worden gemaakt.
In de middeleeuwse Domkerk stonden ooit vijf heiligenbeelden: Sint-Maarten, Sint-Agnes, Maria Magdalena, Pontiaan en Paulus. Ze vormden samen een indrukwekkende beeldengroep, waarschijnlijk geplaatst op het doxaal dat het schip van het koor scheidde. Het beeld van Sint-Maarten, patroonheilige van de kerk én van de stad Utrecht, stond in het midden: de Romeinse soldaat die zijn mantel deelt met een bedelaar – symbool van barmhartigheid en mededogen.
De Dombeelden in het Centraal Museum, v.l.n.r. de heiligen Maria Magdalena, Paulus, Agnes, Maarten en Pontiaan. Onbekende beeldhouwer, ca. 1450.
Tijdens de Reformatie en de beeldenstorm in de zestiende eeuw verdwenen de beelden uit de kerk. Ze werden niet vernietigd, maar veilig opgeborgen in de archiefkamer van de Dom. Toen de kapittels in 1811 werden opgeheven, kwamen ze in handen van de stad Utrecht. In 1838 werden ze onderdeel van het Stedelijk Museum voor Oudheden, de voorloper van het Centraal Museum. Zo bleef het originele Sint-Maartenbeeld behouden, maar buiten zijn eigen kerk.
In de Domkerk hangt sinds 1986 een ander beeld van Sint-Maarten. Het is een gipsen replica van een laatmiddeleeuws beeld uit het Hiëronymushuis aan de Maliesingel, dat oorspronkelijk weer afkomstig was uit het Zoudenbalchhuis. Dat de replica, tot dan toe bewaard door het Centraal Museum, aan de Domkerk beschikbaar werd gesteld, was te danken aan dominee Hans Kronenburg, die tijdens de restauratie in de jaren tachtig droomde van de terugkeer van de oorspronkelijke middeleeuwse beelden uit de Domkerk.
De replica van het beeld van Sint-Maarten in de Domkerk. (foto Biem Lap)
Het origineel, een deel van een groter geheel, van het beeld uit het Hiëronymushuis. (Foto: Wim van der Ende)
Waarom koos men niet voor een kopie van het originele beeld? De reden is eenvoudig: van dit oorspronkelijke Dombeeld bestond destijds geen afgietsel. Zo kwam er dus een beeld van Sint-Maarten in de Domkerk dat eigenlijk geen relatie met de kerk had. In het magazine van de Vrienden van de Domkerk stond dit voorjaar een artikel van rondleider van de Domkerk, Biem Lap, over de geschiedenis van Sint-Maarten in de Domkerk. Hij besluit zijn artikel met de woorden: “Wat zou het mooi zijn als er een replica van het oorspronkelijke beeld van Sint-Maarten in de Domkerk geplaatst zou kunnen worden.”
Dat idee is nu werkelijkheid aan het worden. Het bestuur van de Vrienden van de Domkerk is een actie gestart om Sint-Maarten terug te brengen in de Domkerk. Met moderne 3D-technieken kan een replica worden gemaakt die identiek is aan het originele beeld dat in de middeleeuwse Domkerk stond. Deze nieuwe replica is groter en heeft mooiere kleuren dan het beeld dat nu te zien is. Het Centraal Museum werkt mee aan deze actie. Zo krijgt de Domkerk een deel van haar middeleeuwse gezicht terug en wordt het oorspronkelijke beeld van Sint-Maarten zichtbaar voor alle bezoekers als inspirerend voorbeeld van delen en naastenliefde.
De kosten voor het maken van de replica bedragen ongeveer 6.000 euro. Wie hieraan wil bijdragen, kan dat doen via de website van de Domkerk. Een mooi gebaar in de dagen dat de stad haar patroonheilige herdenkt!
Header: Sint-Maarten in het Centraal Museum, beeldhouwer onbekend, ca. 1450.