Nieuws

Nacht van de Utrechtse Geschiedenis
Koop nog snel tickets voor onze eigen, supergezellige Nacht van de Utrechtse Geschiedenis op 11 oktober. Vorig jaar was de nacht volledig uitverkocht. Thema is, aansluitend op landelijke Maand van de Geschiedenis ‘Natuurlijk’. Nederlands bekendste historicus Maarten van Rossem gaat tijdens zijn lezing in op het thema van de Nacht. Ook Eva Vriend, die het essay voor de maand schreef, verzorgt een presentatie. In de Domkerk vindt het afsluitende concert plaats. We hebben gekozen voor jong Utrechts talent dat zeker geschiedenis gaat schrijven: LOE. Het programma is inmiddels bekend, het blokkenschema is te vinden op de site van de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis. De tickets zijn uitverkocht. Ben jij er niet bij dit jaar, maar wil je het volgend jaar niet missen? Zet dan vast 10 oktober 2026 in je agenda. En laat je mailadres achter via onze ticketpagina https://www.nachtvandeutrechtsegeschiedenis.nl/tickets/ als je een seintje wilt wanneer de kaartverkoop start. 

Nog drie wijkentoers
Na de succesvolle wijkentours van Oud-Utrecht naar onder meer Kanaleneiland, Lombok en Tolsteeg volgen er dit najaar nog drie. De data en locaties zijn inmiddels bekend:

• Zaterdag 25 oktober Leidsche Rijn, bibliotheek Leidsche Rijn is de basislocatie
• Zaterdag 8 november Oog in al, het AZC is de basislocatie
• Zaterdag 20 december Overvecht, bibliotheek Overvecht is de basislocatie

Kijk voor meer informatie in onze agenda. 

De Gemeenschap in internationaal perspectief
Het culturele tijdschrift De Gemeenschap startte in 1925 in Utrecht, nu 100 jaar geleden. Ook de gelijknamige uitgeverij die in de herfst van datzelfde jaar het licht zag, was gevestigd in onze stad. Wij hebben er dit jaar al regelmatig aandacht aan besteed in onze publicaties. Maar ondanks dit Utrechtse kantje was het een landelijk tijdschrift met bijdragen uit alle windstreken. Interessant is de vraag hoe internationaal – met name Europees – het blad en ook de gelijknamige uitgeverij georiënteerd waren en hoe in Europa tegen De Gemeenschap aangekeken werd. Op zondag 19 oktober gaat cultuurhistoricus Niels Bokhove tijdens een lezing in op die vragen, waarbij hij aandacht schenkt aan onder meer de rol van de Oostenrijkse schrijver Joseph Roth, maar zeker ook andere Europese auteurs en tijdschrift-redacteur Anton van Duinkerken en uitgever Cor Vos. Acteur Michiel Bijmans verzorgt een eveneens een bijdrage. 
De lezing en voordracht op zondag 19 oktober start om 14.30 uur en vindt plaats in de werfkelder onder Nieuwegracht 38. De toegang bedraagt 18,00 euro. Meer informatie is te vinden op de website.

Crowdfunding: Catharijne op een kantelpunt
Wie aan Utrecht denkt, ziet al snel de Dom, de Oudegracht en het gebied binnen de singels voor zich. Maar er is een ander deel van de stad dat minstens zo bepalend is voor het beeld van Utrecht: Catharijne. Catharijne kent een rijke maar onderbelichte geschiedenis. Er wordt al 2000 jaar gewoond, gewerkt en gebouwd. In de middeleeuwen zijn er oorlogen gevoerd, de reformatie is er begonnen. Het Smakkelaarsveld was ooit het belangrijkste knooppunt van Nederland. De meeste boeken over Utrecht gaan over het gebied binnen de singels. Auteur Gerard Aaftink wil daar verandering in brengen. Hij werkt aan het boek Catharijne op een kantelpunt. Om de uitgave mogelijk te maken is een crowdfundingactie opgezet. Met toffe tegenprestaties als een kaartenset, een rondleiding door de buurt, een presentatie of natuurlijk het (gesigneerde) boek. Mooi om zelf iets voor de geschiedenis van de stad te kunnen doen! 

Tentoonstelling: Queer Utrecht Stories
Het Volksbuurtmuseum presenteert vanaf 2 oktober de tentoonstelling Queer U Stories over de Utrechtse lhbtqia+-geschiedenis. Te zien zijn uiteenlopende fragmenten uit vier eeuwen Utrechtse lhbtqia+- geschiedenis, afgewisseld met inspirerende portretten van bekende en minder bekende ‘Utrechtenaren’. De geschiedenis van homoseksuele mannen is zo sterk verweven met de stad Utrecht dat zij eeuwenlang de bijnaam 'Utrechtenaren' kregen. Hoe leefden mensen die niet binnen de heersende normen voor seksualiteit en gender pasten? Hoe vochten zij tegen wettelijke en maatschappelijke discriminatie? Met tijdens het Utrecht Queer Culture Festival van 3 tot en met 12 oktober een wandelarrangement.

Tentoonstelling: DEMKA
Het Museum van Zuilen presenteert een tentoonstelling over de staalfabrieken van J.M. De Muinck Keizer. Inderdaad: afgekort tot DEMKA. In gegaan wordt op de geschiedenis van de fabriek: de komst naar Zuilen, de opkomst van de staalproductie, de jubilea en uiteindelijk de sluiting. Te zien is een overvloed aan foto's, documenten, verhalen van mensen op de werkvloer en unieke filmopnames van de viering van '50 jaar staal in Nederland' twintig jaar geleden. Voor liefhebbers van industrieel erfgoed, maar ook voor wie zich interesseert voor de maatschappelijke aspecten en natuurlijk voor ieder die Zuilen een warm hart toedraagt. 

Gildewandeling: Utrecht boekenstad
Utrecht was in de middeleeuwen een belangrijke stad. Mooie handschriften zijn er geschreven en bewaard. Tevens was het de stad waar de eerste boeken in Nederland werden gedrukt. Latere boekdrukkers en - handelaren drukten verder hun stempel op de stad Utrecht. Op 5 oktober organiseert Gilde Utrecht een wandeling door de binnenstad langs plaatsen waar handschriften en boeken zijn gemaakt, bewaard en verhandeld. 

Podcast: Trui van Lier
Sinds vorig jaar pronkt in gouden letters de naam Trui van Lier boven de ingang van de speeltuin in het Wilhelminapark. De Utrechtse verzetsvrouw redde tijdens de Tweede Wereldoorlog de levens van 150 Joodse kinderen. Lang bleven haar heldendaden onderbelicht maar nu staat ze in de schijnwerpers. 
Het verhaal van Truus van Lier, de nicht van Trui, is te horen in de nieuwe aflevering van de podcast ‘Utrecht ten tijde van oorlog’. 

Utrecht scherpt straatnaamregels aan
De Commissie Straatnaamgeving in Utrecht heeft strikte regels vastgelegd voor het vernoemen van personen. Alleen overleden mensen met een vlekkeloze reputatie komen in aanmerking voor een eigen straatnaam en er moet een evenwicht zijn tussen mannen en vrouwen, blijkt uit het jaarverslag van de commissie. Andere besluiten: er komt geen Navalnystraat in Utrecht en geen Plateau van Minsk. Wel komt er een Surinaamse plantenbuurt en er wordt nagedacht over een buurt met het thema slavernijverleden. Fouten in straatnamen zijn aangepast.

Meer tentoonstellingen
En voor wie dit allemaal nog niet genoeg vindt, is er nog meer te zien:

• Het Utrechts Archief: ‘voor het kiezen’. Over de Stichtse Landbrief.
• Catharijneconvent: zeldzaam middeleeuws topstuk: Maria met kind
• Centraal Museum: Thuiskunst. Van muur naar meesterwerk.
• Kasteel de Haar heeft een fotografiemaand over de tuinen van Copijn.
• Kasteel Zuylen: personeelsgeheimen- last, liefde en loyaliteit’  
• Huis Doorn: stap in de schoenen van het personeel van de laatste Duitse keizer Wilhelm II en bezoek de kamers waar hij zelf nooit kwam.
• Mondriaanhuis: Johannes Esser - bevlogen idealist
• Kasteel Amerongen: Naar Buiten! hedendaagse kunst op het terrein van Kasteel Amerongen