Nieuws

Symposium Erfgoedparticipatie: Erfgoed Verbindt!
Het is al op allerlei plekken voorbij gekomen, maar we kunnen het toch niet laten: dit overzicht te starten met ons eigen symposium over erfgoedparticipatie op zaterdagmiddag 14 oktober. Een onderwerp dat ons na aan het hart ligt. Als geen ander weten wij als historische vereniging immers wat erfgoed voor mensen kan betekenen en hoe het kan zorgen voor verbinding in de samenleving. De leiding van de middag is in handen van professor Leen Dorsman, voormalig hoogleraar universiteitsgeschiedenis aan de Universiteit van Utrecht. Overige sprekers zijn onder meer Wim Burggraaff van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en historicus Fred Vogelzang, redacteur van Jaarboek Oud-Utrecht. 

Het symposium Erfgoed Verbindt! vindt plaats op zaterdag 14 oktober van 13.30 - 18.00 uur in het Academiegebouw, direct voorafgaand aan de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis. Meer informatie is te vinden op onze website. Daar zijn ook de tickets te koop.

Nacht van de Utrechtse Geschiedenis 2023: Eureka!
Met dit jaar een ode aan de makers van de vooruitgang. Aan de alfa’s en de bèta’s, de boekenwurmen, de avonturiers en natuurlijk vooral de Utrechters onder hen. Op tal van plekken is die avond wat te doen aan de Utrechtse binnenstad. Er zijn ontdekkingstochten onder leiding van gidsen van het Gilde, er zijn theatervoorstellingen in Magazijn De Zon - het oude Broese, er is muziek in de Domkerk, Louise Fresco, essayist van de Maand van de Geschiedenis 2023 houdt lezingen in de Domtoren, er zijn minicolleges van Herman Pleij en Ronald Giphart en er is een heuse Utrechtste geschiedenisquiz.

De Nacht van de Urechtse Geschiedenis vindt plaats op zaterdag 14 oktober vanaf 19.30 uur overal in de stad. Tickets zijn te koop op de website van de Nacht. Daar is ook meer informatie te vinden.

Historische middag bij feestelijke heropening Podium Oost
In het weekend van 6, 7 en 8 oktober heropent sociaal en cultureel ontmoetingscentrum Podium Oost aan de Oudwijkerdwarsstraat na een grondige verbouwing officieel de poorten. Met op zondag een historisch programma vol verhalen - over de recente opgravingen voor de deur van het centrum door stadsarcheoloog Marieke Arkema, over de hoveniers uit Abstede die eeuwenlang bijdroegen aan de voedselvoorziening van de stad door landschapsarchitect Robbert Jongerius, over onderduik in de oorlog door Ad van Liempt en stadsvernieuwing door architectuurhistoricus Bettina van Santen. De presentatie is in handen van Jessica van Geel en de middag wordt afgesloten met opnieuw een quiz van Koos Marsman.

De historische middag vindt plaats op zondag 8 oktober van 14.00 – 17.00 uur. Meer informatie is te vinden op de website van Podium Oost.

Domtoren uit de steigers
Eindelijk komt de Domtoren weer in beeld. Vanaf 20 september worden de steigers die Utrechts trots al meer dan vier jaar aan het zicht onttrekken geleidelijk afgebroken. Wethouder Dennis de Vries verwijderde symbolisch de eerste pijp. “Mijn kinderen hebben hem nog nooit ‘zonder jasje’ gezien”, zegt hij. Tegen het einde van dit jaar zouden de bovenste 40 meter van de toren vrij moeten zijn. Als alles volgens schema loopt, is de prachtig gerestaureerde Domtoren in september 2024 weer in volle glorie te bewonderen. We kunnen bijna niet wachten.

Gilde Utrecht doet Rondje Hollywood
Filmliefhebbers opgelet! Al sinds 1981 is Utrecht elk najaar de filmhoofdstad van Nederland tijdens het Nederlands Film Festival. Op 6 oktober biedt Gilde Utrecht een wandeling langs plekken die met het festival te maken hebben én langs bekende filmlocaties. Meer informatie is te vinden op de website van het gilde. Daar is ook de mogelijkheid tot inschrijven.

Het Utrechts Archief koopt werken gebroeders Saftleven
Het Utrechts Archief koopt twee bijzondere werken van de zeventiende-eeuwse broers Herman en Cornelis Saftleven. Zij geven met hun tekeningen een goed inkijkje in hoe de stad Utrecht er in hun tijd uitzag. ‘’Herman maakte meer dan 200 tekeningen van de stad Utrecht, die daarmee de belangrijkste bron vormen voor wie een beeld wil krijgen van Utrecht in de zeventiende eeuw. We zien hoe de stad eruitzag ver voordat de fotografie was uitgevonden’’, aldus archivaris Kaj van Vliet. Vanaf 14 oktober zijn de tekeningen te zien in de tentoonstelling De getekende stad in Het Utrechts Archief.

'Fashion for God' in Catharijneconvent
Weelderige modestoffen, oogverblindend borduurwerk en luxueuze high fashion uit de renaissance en de barok: de tentoonstelling Fashion for God laat zien hoe in de Nederlandse schuilkerken in de zeventiende en achttiende eeuw achter gesloten deuren alles uit de kast werd getrokken om toch het geloof uit te kunnen dragen. Cruciaal blijkt daarbij de rol van rijke katholieke dames. Niet alleen waren ze vaak opdrachtgeefster, maar ook doneerden ze hun eigen japonnen om te laten vermaken tot kostbare religieuze gewaden, die daarmee dé manier werden om in tijden van verdrukking de eigen identiteit uit te stralen.

De tentoonstelling Fashion for God is te zien van 14 oktober tot 21 januari in Museum Catharijneconvent.

Symposium deelt kennis en ervaring over oral history
Het Knooppunt Sprekende geschiedenis organiseert het symposium Oral History, een stap verder. Inspirerende sprekers tonen hoe oral history de afgelopen decennia is uitgegroeid tot een internationaal erkende vorm van geschiedschrijving die het mogelijk maakt om ook onbekende en verborgen verhalen naar boven te halen van groepen en gemeenschappen die weinig aan bod komen. Zo gaat Rose Mary Allen, bijzonder hoogleraar Cultuur, gemeenschap en geschiedenis aan de Universiteit van Curaçao, dieper in op haar ervaringen met oral history op de Cariben en verkent James Kennedy, hoogleraar moderne Nederlandse geschiedenis van de Universiteit Utrecht, de diepgaande impact van oral history op individuen en gemeenschappen.

Het symposium Oral History, een stap verder vindt plaats op vrijdag 8 december bij de Rijksdienst Cultureel Erfgoed in Amersfoort. Meer informatie is te vinden op de website van het symposium. 

Sint-Josephkerk aan de Draaiweg alweer te koop
De Sint-Josephkerk aan de Draaiweg staat alweer te koop. Het gebouw werd in 2021 verkocht voor 690.000 euro, de nieuwe eigenaar wil er weer vanaf en vraagt er nu 895.000 euro voor. De kerk werd in 1901 gebouwd om tegemoet te komen aan de toenemende vraag naar gebedshuizen in de groeiende wijken Vogelenbuurt en Lauwerecht en stond toen nog aan de rand van de stad. Het gebouw beschikt over een rijk interieur met een bijzondere lambrisering, kerkbanken en zijaltaren van de Utrechtse kunstenaar Steph Uiterwaal. Het orgel is een rijksmonument. De aanwezigheid van belangrijk religieus cultureel erfgoed maakt het lastig om een nieuwe bestemming te vinden. Verbouw tot woningen is vooralsnog niet toegestaan. 

Een romaanse kerk in Utrecht
Op 9 september verscheen De Utrechtse Pieterskerk, onder redactie van Kaj van Vliet. Het beschrijft de geschiedenis van een van de best bewaarde romaanse kerken van Nederland. Stadsbranden teisterden de kerk in de middeleeuwen, de beeldenstorm wervelde door het interieur, de storm van 1674 velde de torens van de westgevels en door door de politiek van Lodewijk XIV veranderde het gebouw in een veilige haven voor Franse vluchtelingen. Tegenwoordig is het de thuisbasis van de Waalse kerk. 

Kaj van Vliet (red), De Utrechtse Pieterskerk. Utrecht, Uitgeverij Matrijs, 2023. ISBN 978-90-5345-595-1. € 29.95.

Een Utrechtse uitgever in de achttiende eeuw
Op 5 oktober vindt de presentatie plaats van Etienne Néaulme, een boek over een Utrechtse uitgever van Franse boeken door René Stuip. Wie rond 1735 in de Republiek een ietwat gewaagde Franse roman wilde lezen, wendde zich tot de boekhandel van Etienne Néaulme in Utrecht. Hij was in 1730 begonnen als boekverkoper, maar groeide al gauw uit tot een van de meest productieve Utrechtse uitgevers, de enige gespecialiseerd in Franse boeken. Dat Holland, en met name Amsterdam, een uitgeversparadijs was, is bekend. Naar Utrecht is veel minder onderzoek gedaan. Dit boek over de ambitieuze Etienne Néaulme is een eerste kennismaking met een prominente vertegenwoordiger van het Utrechtse uitgeverswereldje in de achttiende eeuw.

Meer informatie over presentatie van Etienne Néaulme op 5 oktober is te vinden in onze agenda.

René Stuip, Etienne Náulme. Een Utrechtse uitgever van Franse boeken 1730-1744. Amsterdam, Amsterdam University Press, 2023. ISBN: 978-94-6372-439-5, 264 blz., € 29,99.

Aandacht voor Monumentenwacht 
Monumentenwacht Utrecht zet zich in voor het onderhoud en de inspectie van particuliere, gemeentelijke en rijksmonumenten in de provincie Utrecht. Het maakt deel uit van de landelijke koepel- en netwerkorganisatie Monumentenwacht Nederland. Onlangs verscheen een uitgebreid portret op de Erfgoedstem, het digitale nieuwsplatform voor de Nederlandse erfgeoedsector. Monumentenwacht Utrecht is opgericht in 1974 en viert volgend jaar dus haar 50-jarig jubileum. Sinds januari 2023 is Wim van de Kant de interim-directeur van de stichting: “Ik ben geboren en getogen in Utrecht, een provincie en stad met veel bijzonder erfgoed. Zoals de werfkelders in de stad Utrecht. Dat zie je eigenlijk nergens anders in Nederland. Het is mooi om in eigen stad en provincie bezig te kunnen zijn met erfgoed.” Monumentenwacht Utrecht heeft 1300 vaste leden, monumenteigenaren die samen maar liefst 2500 objecten in bezit hebben.

Open Monumentendag 2023 druk bezocht
De 37e editie van Open Monumentendag heeft dit jaar naar schatting ruim 1,3 miljoen bezoekers aangetrokken, een lichte stijging ten opzichte van vorig jaar toen 1,2 miljoen mensen op ontdekkingstocht gingen om het Nederlandse culturele erfgoed te verkennen. De organisatie is verheugd te melden dat dit de drukst bezochte editie ooit is geweest. 

Afbeelding: Presentatie van Oud-Utrecht tijdens Open Monumentendag 2023 in het Stadhuis.