Nieuws

Op initiatief van de Nederlands Hervormde Kerkvoogdij in 1918 werd de Domkerk van 1921 tot 1938 gerestaureerd onder leiding van restauratiearchitect Prof. dr.ir. D. (Dirk) F. Slothouwer (1884-1946). In dit kader werd het kerkinterieur in de eerste helft van de jaren 1920 gemoderniseerd met meubilair door Willem Penaat (1875-1957). De adelaar op de kansel werd gesneden door Ludwig Oswald Wenckebach (1895-1962). De heropening van de kerk vond plaats op 14 oktober 1925 met een gedenkrede van dr. J.Th. de Visser, minister van Onderwijs, Kunsten & Wetenschappen die deze restauratie krachtig gestimuleerd had.

In 1923 werd het initiatief genomen voor een nieuw raam in het Zuiderstransept. Restauratiearchitect Slothouwer legde hiertoe contacten met Prof. Richard Nicolaüs Roland Holst (1868-1938). Een vooraanstaand kunstenaar in zijn tijd en later ook directeur van de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten in Amsterdam. Roland Holst nam het ontwerp voor zijn rekening. De glasstukken werden vervaardigd in het atelier van de fa. Bogtman in Haarlem. Het thema van het raam werden de vier Evangelisten uit het Nieuwe Testament. Het raam werd onthuld en overgedragen in 1926. Qua stijl moet het Evangelistenraam geplaatst worden in de zogenaamde Amsterdamse School, een Nederlandse vorm van de Art Deco. Tien jaren later zou Roland Holst ook het raam over het Oude Testament in het Noordertransept ontwerpen evenals drie kleinere ramen in het Hoogkoor over de Alpha en de Omega. Roland Holst beschouwde de ramen van zijn hand in de Domkerk als zijn levenswerk. In omvang behoren de glas-in-lood ramen in het Zuider- en Noordertransept van de Domkerk tot de grootste in ons land.

De kartons die Roland Holst tekende voor het vervaardigen van de glasramen in de Domkerk zijn bewaard gebleven en bevinden zich in het Rijksmuseum waar zij in 2022 tentoongesteld werden, ze zijn dertien meter hoog. Ook is een voorstudie uit ca. 1923 bewaard gebleven die echter echt als een eerste schets moet worden gezien.

Op 17 mei 2023 kwam bij het Venduhuis Rotterdam een voorontwerp ter veiling van het glas-in-lood Evangelistenraam in de Domkerk van Utrecht. Het gaat om een pasteltekening, inkt en potlood op papier, met signatuur R.N. Roland Holst, 12 – ‘25. Op de achterzijde een etiket van lijstenmaker H. Gonkel, Jr & Zoon. met adressering: ’Prof. R.N. Roland Holst, Bloemendaal’. De voorstudie wijkt op enkele onderdelen bijvoorbeeld bij twee van de gezichten af van het glas-in-lood raam zoals het een jaar later zou worden uitgevoerd. Dit voorontwerp is afgedrukt in een overdruk van het artikel door A. van den Boom, ‘R.N. Roland Holst’ in het tijdschrift (Uitgave maandschrift) ,,Op de Hoogte”, 1926. Nadien is dit voorontwerp in particuliere handen geweest en nooit meer in het openbaar te zien. Het voorontwerp is ingelijst in een eikenhouten lijst met vijf spijlen achter glas. Afmetingen met lijst 123,5 cm bij 134 cm. De nazaten van generaal-majoor W.C. baron Röell van Hazerswoude (1861-1937) tijdens de restauratie van 1921 -1937 president-kerkvoogd en groot promotor van de restauratie, hebben het na bijna 100 jaar in hun bezit te hebben gehad, op de veiling gebracht.

Met ondersteuning van de Collectie Nederland heeft de Stichting Vrienden van de Domkerk deze voorstudie voor de Domkerk kunnen aankopen. De pasteltekening en de lijst bevinden zich na bijna 100 jaar in matige staat en moeten gerestaureerd worden. Wie een bijdrage hiervoor wil geven kan deze overmaken naar bankrekening NL 47 INGB 0005 855 937 van de Stichting Vrienden van de Domkerk.

Na de restauratie zal de voorstudie in het najaar ten oosten van het Evangelistenraam worden opgehangen zodat het voor iedereen te zien zal zijn in de Open Dom.

Theo Kralt, voorzitter Commissie Restauratie en Fondsenwerving Domkerk

In 2018 verscheen het artikel 'De Utrechtse glazen van Richard Roland Holst' van Arjan den Boer in Tijdschrift Oud-Utrecht, via de link te lezen als pdf.

Toen het Evangelistenraam van Richard Roland Holst in de Domkerk ingewijd werd, sprak de journalist van het UN over ‘één overweldigende straling’, en een ‘geschenk van ontroerende schoonheid’. Meer monumentale glas-in-loodramen van de kunstenaar zouden volgen, in het hoofdpostkantoor en
opnieuw de Domkerk.