Nieuws

900 jaar stadsbestuur Utrecht

Op 2 juni 1122 kreeg Utrecht stadsrechten en daarmee werd de kiem gelegd voor een eigen stadsbestuur. Een nieuwe themasite Utrechtse Bestuurders bevat een overzicht van 5230 functionarissen tussen 1122 en 2022. Een aantal personen en periodes uit de geschiedenis van het stadsbestuur zijn met verhalen uitgelicht. 

F.F. van der Werf - een veelzijdig fotograaf

Frans Ferdinand van der Werf is een van de bekendste Utrechtse fotografen van de 20e eeuw. Hij maakte portretten, reclamefoto’s, reportages en persfoto’s. Het opvallendst echter is zijn vrije, artistieke werk dat vooral bestaat uit sfeerbeelden van de stad Utrecht, vaak in een scherp tegenlicht, stemmig winterkleed of omfloerste nevels. Het Utrechts Archief bezit een ruime collectie van zijn foto’s en opende op 19 november 2015 een expositie over het werk van deze veelzijdige fotograaf. Hieronder een artikel van Victor Lansink, vakspecialist beeldmateriaal bij Het Utrecht Archief, eerder verschenen in Tijdschrift Oud-Utrecht oktober 2015.

Henk Hofland, Utrechtse fotograaf van groot en klein nieuws

Fotograaf L.H. Hofland was rond de jaren zestig chroniqueur van het Utrechtse dagelijkse leven. Victor Lansink van Het Utrechts Archief maakte in 2010 voor Tijdschrift Oud-Utrecht een korte schets van leven en werk van deze ‘mensenfotograaf’.

Cultureel erfgoed in het nieuws (22-02)

Er verschijnen regelmatig interessante berichten over cultureel erfgoed in de kranten en op internet. In dit bericht vindt u een actuele selectie.

Theo van de Vathorst

Vrijdag 21 januari 2022 overleed de Utrechtse beeldhouwer Theo van de Vathorst (1934). Kort geleden werd een kleine tentoonstelling van zijn Utrechtse werk geopend in de etalage van Oudegracht 341. Het is er nog te zien, inclusief een laatste groet van een 88-jarige Theo.

Utrecht verbeeld door fotograaf Lauwers

Het beeld van Utrecht stond centraal in een themanummer van Tijdschrift Oud-Utrecht in 2016 en dan vooral de manier waarop stad en provincie inspiratiebron waren en zijn voor schilders, fotografen, filmmakers en schrijvers. Hieronder een artikel van Dick Goosen van Het Utrechts Archief.

Utrecht en het rampjaar 1672

350 jaar geleden voltrok zich in de stad en de provincie Utrecht een enorme ramp. Toen Utrecht capituleerde voor de Fransen vonden ze dat in de rest van de republiek verraad. Het Utrechts Archief wijdde er een tentoonstelling aan en Oud-Utrecht een podcast. Dit jaar is er een landelijke herdenking van het rampjaar.

Nieuwe architectuur, jong erfgoed?

Op dinsdag 8 februari organiseert de gemeente Utrecht samen met de Stichting Rietveldprijs een webinar over het jonge erfgoed. Het gaat om gebouwen uit de periode 1990-2008. Hoe waarderen we deze gebouwen? En hoe willen we daar in de toekomst mee omgaan? Wij nodigen u graag uit deel te nemen.

Testpubliek gezocht voor Paleis Lofen Tour

In de kelders onder de gebouwen tussen de Vismarkt en het Domplein liggen bijzondere resten van meer dan 1000 jaar oud. Het zijn de resten van het voormalig keizerlijk paleis. Op 2 juni 1122 werd er een contract ondertekend waardoor Utrecht een stad werd. 

Groeten uit Utrecht

Foto’s van het historische Utrecht doen het goed op sociale media. In alle seizoenen worden er stadsgezichten van Utrecht gedeeld via media als Instagram, Facebook en Twitter. Van Utrechtse grachten in de zon en de sneeuw, in het donker, met een botenparade of in lockdown. Dat ging vroeger heel anders. De communicatie ging met de post, op een briefkaart. Ondernemers zagen een kans met de ontwikkeling van mooie kaarten. Het werd een rage. Er waren speciale albums om ze te verzamelen. Johan Moesman organiseerde een tentoonstelling van prentbriefkaarten in Kunstliefde. Tolien Wilmer was de samensteller van een tentoonstelling over prentbriefkaarten bij Het Utrechts Archief in 1992. Zij schreef onderstaand artikel in het Maandblad Oud-Utrecht.

Utrechts Psalter. Een uniek meesterwerk bijna geroofd uit Domtoren

Een tekening van doorgedraaide goddelozen en zondaren. Het is een kenmerkend voorbeeld van de surrealistische en dynamische stijl van de afbeeldingen uit het Utrechts Psalter. De 150 psalmen en zestien Bijbelse liederen zijn stuk voor stuk rijk geïllustreerd met verhalende tekeningen. Het Utrechts Psalter is een handschrift dat vernieuwend is voor zijn tijd, uniek in zijn soort en een trendsetter. Rond het jaar 830 werd het gemaakt, sinds 1716 wordt het bewaard in de Universiteitsbibliotheek Utrecht. Vele wetenschappers zijn gefascineerd door het Utrechts Psalter. Over geen enkel middeleeuws handschrift in Nederlands bezit is zoveel geschreven en zijn er zoveel reproducties van gepubliceerd, zowel in boekvorm als digitaal. Het handschrift is sinds 2015 als documentair erfgoed toegevoegd aan het Memory Of The World Register van UNESCO. 

9 januari 1522 Habemus Papam: paus Adrianus VI

500 jaar geleden werd Adriaan Florisz, of Adrianus van Utrecht zoals hij zichzelf noemde, tot paus gekozen. Een goede aanleiding voor extra aandacht aan deze meest invloedrijke Utrechter in de geschiedenis. Hij heeft als eerste paus misstanden in de kerk erkend, hij was een wijs, eerlijk en rechtvaardig man en hij is altijd verbonden gebleven met Utrecht. In bekendheid blijft Adrianus ver achter bij andere bekende Utrechters, van wie de roem zich soms niet verder uitstrekt dan de gemeentegrenzen. Wel zijn er een gebouw (Paushuize), een straatnaam (Pausdam), een lantaarnconsole, twee voormalige schoolgebouwen die (indirect) aan hem refereren en sinds 2015 het standbeeld op de Pausdam. 

900 jaar Utrecht stad: een feest van verbinding

Op voorstel van de historische vereniging Oud-Utrecht heeft Marcella Dorigo een serie bruggen gefotografeerd. Daarmee onderstrepen we dat 900 jaar stadsrechten in Utrecht vooral een feest van verbinding moet worden. 

Wijknamen en huisnummers in de stad Utrecht

Huisnummers zijn niet meer weg te denken, we staan er nauwelijks bij stil. Volgens de Wet Basisregistratie Adressen en Gebouwen is ieder adres aangeduid met een straatnaam, huisnummer, postcode en woonplaats. In Utrecht zijn trouwens heel bijzondere huisnummers te vinden. En over wijknamen zijn verhalen te vertellen die uit 900 jaar stadsgeschiedenis voortkomen.

Cultureel erfgoed in het nieuws (22-01)

Er verschijnen regelmatig interessante berichten over cultureel erfgoed in de kranten en op internet. In dit bericht vindt u een actuele selectie.

100 jaar Centraal Museum

Dit jaar, 2021, is het honderd jaar geleden dat het Centraal Museum aan de Agnietenstraat werd geopend. Het museum kwam in het gerestaureerde Agnietenklooster als een bundeling van collecties, vandaar de naam Centraal Museum. De nieuwe museumvleugel was een ontwerp van architect en directeur van gemeentewerken Nieuwenhuis. De vleugel was neogotisch en monumentaal vormgegeven en sloot daardoor aan op de Agnietenkapel. Recent verscheen een Documentaire bij RTV Utrecht over 100 jaar Centraal Museum. Hier een terugblik op de ontwikkeling naar een Centraal Museum en de opening in 1921. 

Adellijk geloof in de negentiende eeuw

De negentiende eeuw gooide voor de adel veel dingen op zijn kop: zijn politieke rol, met twee keer een nieuwe grondwet, grote veranderingen in het electoraat en het ontstaan van kiesverenigingen in plaats van het op verlicht eigenbelang en persoonlijk inzicht gebaseerde politieke handwerk; zijn sociale positie door de groeiende kloof tussen het volk en de elite (en de afnemende acceptatie daarvan) en het ontstaan van nieuwe elites; in economische zin door agrarische hausses en crises, voor hen als grootgrondbezitters van eminent belang, de opkomst van de industrie en de uitbuiting van de koloniën. In het Jaarboek 2021 schreef Fred Vogelzang over de religie en identiteit van de adel in het Utrechtse omstreeks het midden van de negentiende eeuw. Bij de presentatie van het Jaarboek op 28 november 2021 trok hij de historische lijn door naar onze eigen tijd - lees hier zijn verhaal.

Recept voor pestwater

Sinds de uitbraak van Corona in 2019 en in Nederland in 2020, lijkt het virus steeds weer in een andere variant op te duiken. Hoewel de virologen en de onderzoekers heel goed weten hoe de ziekte zich manifesteert en er bliksemsnel een vaccinatie werd ontdekt, lijkt het met de maatregelen in ons land niet altijd soepel te lopen. Hoe ging dat vroeger eigenlijk?

‘Bouw zelf een kerststal’

In de jaren na de oorlog werden in Utrecht allerlei advents- en kerstevenementen georganiseerd. Van een intieme viering bij de burgemeester thuis tot de Volkskerstzang in de Margriethal. Op het Vredenburg stond een levensgrote kerststal van Het Portaal vlak bij een pot van het Leger des Heils. De kerken zaten vol, en ook thuis was het feest. Lees hier een artikel uit 2018 van Ton van Schaik, historicus, publicist en oud-redacteur van Tijdschrift Oud-Utrecht.