Nieuws

Op vrijdag 2 juni 2022 is het precies 900 jaar geleden dat in het toenmalige paleis Lofen de Duitse keizer Hendrik V aan de bewoners van Utrecht een stadsrechtenoorkonde overhandigde. Lofen was het verblijf van de keizer binnen de bisschoppelijke burcht en ondanks dat het paleis in 1253 afbrandde, is een gedeelte van de kelders met daarin resten van het voormalige souterrain gespaard gebleven. Deze liggen onder het Domplein en lopen tot aan de Vismarkt, waar de voor veel Utrechters onbekende entree zich op nummer 17bis achter het hekwerk van Paleis Lofen bevindt. Stadsherstel Utrecht en attractie DOMunder hebben de kelders met deze resten inmiddels toegankelijk gemaakt. Aangekoerst wordt op een officiële opening van paleis Lofen op 2 juni voor het publiek. In aanloop naar die opening organiseert DOMunder testen met bezoekers onder leiding van gidsen om de tocht door het paleis zo aantrekkelijk mogelijk te maken. Tijdens zo’n test komt niet alleen de aanstaande 900ste verjaardag van stad Utrecht aan de orde, maar wordt teruggekeken op tweeduizend jaar historie van het Domplein en omgeving: van de Romeinen, de roemrijke middeleeuwen tot aan de hedendaagse geschiedenis.

,,Het is de bedoeling dat vanaf 2 juni bezoekers met een audiotour zelf kunnen ronddwalen in de kelders van paleis Lofen”, licht gids en historicus Joost Boomsma toe tijdens de tocht. ,,Het liefst zouden we in virtual reality een film laten zien, waarin je het ondertekenen van de oorkonde kunt herbeleven.” Boomsma benadrukt dat 2 juni 1122 veel verder gaat dan louter de stadsrecht-verlening. ,,Utrecht was in de Middeleeuwen hét belangrijkste handelscentrum van Nederland, en dat is naast een stukje Utrechtse geschiedenis op en rond het Domplein ook van belang voor de gehele Nederlandse historie.”  

Negenhonderd jaar terug was paleis Lofen een van de paleizen van de keizer van het Roomse Rijk, dat vrijwel geheel Centraal Europa van Rome tot het huidige Nederland in handen had. Een keizer als Hendrik V reisde in die tijd van paleis naar paleis en verbleef zo ook in Lofen, waar hij de rechten en privileges voor de Utrechters bevestigde in samenspraak met de bisschop van Utrecht. De oorkonde van het stadsrecht heeft een veilige plek in het depot van het Utrechts Archief. Een keer per jaar, op 2 juni wordt het aan het publiek tentoongesteld. Met de stadsrechten kregen de Utrechters het recht ter verdediging een stadswal en later stadsmuur plus de stadsbuitengracht aan te leggen. Veel minder bekend is dat tegelijkertijd ook het Utrechtse tolrecht werd ondertekend. Voor hun inspanningen werden Utrechtse ingezetenen vrijgesteld van het betalen van tol, die wel werd opgelegd aan kooplieden die veelal per boot Utrecht kwamen bezoeken om hun handelswaar te slijten.

Foto's: Gids Joost Boomsma vertelt tijdens zijn rondleiding over de geschiedenis van paleis Lofen 

Bron: Tekst en foto’s Eric Roeske, landelijke en regionale editie De Telegraaf, 8 februari