Nieuws

Tentoonstelling 'In de ban van de middeleeuwen', Catharijneconvent
Haal dit najaar je hart op aan middeleeuwse pracht uit kasteel De Haar, kasteel Huis Bergh en Museum Catharijneconvent. De adembenemende kunstcollecties ontstonden vanaf de negentiende eeuw vanuit een diep verlangen naar vervlogen tijden. Wat dreef de mensen die deze eeuwenoude kunst zo driftig verzamelden? En wat zochten zij in de middeleeuwen wat ze in hun eigen tijd niet vonden? In de ban van de middeleeuwen (t/m 26 januari 2025) biedt een inkijkje in de levens en verzamelwoede van vier opmerkelijke individuen. Stuk voor stuk droegen zij bij aan de oplevende interesse voor de middeleeuwen in Nederland. Ze brachten de mooiste kunstwerken bijeen. Deze zijn te bewonderen in Museum Catharijneconvent.

Foto in de header van dit artikel: In de ban van de middeleeuwen, Museum Catharijneconvent, foto Mike Bink (Catharijneconvent)

Rondleiding 'In dienst van de adel' - Kasteel de Haar
Een adellijk leven kan niet zonder personeel. Rond 1900 was het niet meer dan normaal dat adellijke families personeel in dienst hadden. Wie ook maar een beetje meetelde had tenminste twee “meiden”. Hoewel een groot deel van het personeel speciaal voor het septemberverblijf overgebracht werd vanuit hun andere huizen en buitenverblijven, waren er ook vaste krachten die het hele jaar rond op het Nederlandse kasteel werkten.
Met de exclusieve rondleiding ‘In dienst van de adel’ komt u op de derde verdieping, langs sluiproutes van het personeel, de linnenkamer en andere vertrekken die normaal gesproken gesloten blijven voor bezoekers. Ontdek zo alles over het leven van het personeel op De Haar.
In de nieuwe podcast van Oud-Utrecht vertelt conservator Katrien Timmers van Kasteel de Haar over de speciale rondleiding In dienst van de adel over het personeel en hun (slaap)vertrekken. 

Stoute schoenen
Na zijn internationaal geprezen bestseller De Bourgondiërs maakt Bart Van Loo in Stoute Schoenen een tijdreis naar het decor van ons ontstaansverhaal en komt daarbij ook in Utrecht. Het gaat dan om het Sticht Utrecht en bisschop David van Bourgondië die zijn sporen naliet met zijn kasteel in Wijk bij Duurstede, maar ook in het Duitse Huis en de Domkerk waar deze geharnaste ridder werd ingewijd als bisschop. Ook een belangrijke rol in de roerige geschiedenis van Utrecht is er voor keizer Karel V en het kasteel Vredenburg. Er is een boek, er is een website en er komt een podcast. In een aflevering van ‘de ongelooflijke podcast’ zegt Van Loo: Er is leven vóór Willem van Oranje en dat leven heet de Bourgondiërs.  

Project 100 jaar De Gemeenschap
De Gemeenschap is het ‘doorbraakblad’ voor de avant-garde uit het interbellum. Schrijvers als Marsman en Slauerhoff publiceerden erin. En kunstenaars als Van Ravesteyn, Rietveld en Leo Gestel maakten er illustraties voor. Het tijdschrift was vanaf 1925 in Utrecht en vanaf 1935 in Bilthoven gevestigd. In 2025 is er veel aandacht voor 100 jaar De Gemeenschap. In de periode januari-juni komen er exposities en activiteiten. Hier staat een lijst met activiteiten in het hele land. In het Tijdschrift van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed van oktober 2024 staat een introductie op de illustraties van Leo Gestel.

Tentoonstelling Ik kom uit Ondiep - Volksbuurtmuseum t/m 30 maart 2025
Ik kom uit Ondiep is het verhaal van Jac de Groot. Net als zijn vader houdt Jac van fotograferen. En net als zijn vader groeit hij op in Ondiep. Nu wonen zijn dochter en kleinkinderen in deze Utrechtse wijk, waar verschillende generaties van oudsher dicht bij elkaar leven. De fotocollectie van Jac, met zijn familie als middelpunt, toont dit leven in een volksbuurt door de tijd heen. Op de achtergrond registreert hij ook de verandering in deze oorspronkelijke arbeiderswijk.

Ondiep is een echte arbeiderswijk, ontstaan vanuit de stadsuitbreidingen begin 20e eeuw. De indeling van de buurt komt uit de koker van onder meer de bekende stedenbouwkundige H.P. Berlage. De wijk heeft inmiddels een grondige herstructurering ondergaan en veel huizen uit begin 20e eeuw zijn inmiddels gerenoveerd. Wil je meer weten van Ondiep wandel dan mee met het Gilde.

Utrecht door de lens van Moesman - Utrechts Archief t/m 27 April 2025
Rond 1900 maakte Johannes Anthonius Moesman drukwerk, tekeningen én honderden foto’s in Utrecht. Zijn werk geeft een prachtig beeld van het stadsleven in die tijd. Moesman was lithograaf en verkocht zijn (reclame)werken vanuit zijn drukkerij en winkel aan de Neude. Als amateurfotograaf maakte hij een enorme hoeveelheid beelden van markten, kermissen, optochten en bekende plekken in de stad. In de tijd van Moesman (1859-1937) veranderde het dagelijks leven in de stad ingrijpend. Er kwam elektrisch licht, radio, telefonie, de eerste auto's verschenen en oude bouwwerken werden afgebroken. De beelden van Moesman bieden een uniek inkijkje in de stad Utrecht aan het begin van de 20e eeuw. Ook de zoon van Moesman, J.H. (Joop) Moesman, zou later grote bekendheid krijgen, niet als fotograaf, maar als surrealistisch schilder.

Herbestemming mozaïek
De Werkgroep Monumentale Kunst van Erfgoedvereniging Heemschut en de Nicolaikerk in de Utrechtse binnenstad hebben in overleg met de gemeente Utrecht een bijzonder initiatief genomen. Een mozaïek van Piet Kok, dat ooit hing in de L.W.C. Keucheniusschool in Utrecht-Overvecht, heeft een nieuwe plek gekregen in de Nicolaikerk. Dit werk, getiteld 'Drie-eenheid,' is een voorbeeld van monumentale kunst uit de wederopbouwperiode.

De wederopbouwperiode in Nederland (1946-circa 1972) is in kunsthistorisch opzicht een belangrijke en interessante periode. In die tijd werd 1,5% van de totale bouwsom van onder andere schoolgebouwen besteed aan kunst. Vanwege de grote formaten en het nagelvast aanbrengen in gebouwen wordt gesproken van monumentale of architectuurgebonden kunst. In Utrecht zijn vele fraaie voorbeelden van wederopbouwkunst te vinden.
Piet Kok (1919-1981), naast kunstenaar ook predikant - heeft in de wederopbouwperiode tientallen glas-in-loodramen ontworpen. Ook zijn er een aantal mozaïeken, muurschilderingen en draadplastieken van zijn hand bekend. In de Nicolaikerk is vanaf 1956 één van zijn mooiste glas-in-loodramen aanwezig, gemaakt ter ere van verzetsstrijder Johan Brouwer (1898-1943).

De St. Aloysiuskerk in Utrecht bestaat 100 jaar in 2024. 
De Aloysiuskerk en de Sint-Martinusparochie hebben een boek uitgebracht over de kerk. Verschillende specialisten op het gebied van architectuurgeschiedenis, kerkelijk erfgoed en kunstgeschiedenis behandelen verschillende unieke aspecten van de kerk. Zo vertelt Koen Ottenheym, architectuurhistoricus aan de Universiteit Utrecht over de ontwikkeling van de direct omgeving van de kerk sinds 1900. De ontwerp- en bouwgeschiedenis wordt door Dylan Giesbergen geanalyseerd. Herman Wesselink focust op het uitzonderlijke ontwerp van Valk. De zeshoekige centraalbouwvorm van de kerk is immers een bijzonder ruimtelijk experiment van de architect. Astrid Poorthuis en Sander Karst behandelen in hun bijdrage de kunstzinnige afwerking van het interieur. Hierbij kijken we voornamelijk naar de muurschilderingen, het altaar, en de glas-in-lood-vensters van Wiegmans. 

Proef de middeleeuwen in Paleis Lofen
Vlak naast het keizerlijk Paleis Lofen, op het huidige Domplein, werd gruit gemaakt. Dit kruidige zuurdesem was het hoofdingrediënt in het bier van middeleeuwse brouwers in de 12e eeuw. De Utrechtse bisschop verdiende goed aan de handel in gruit. Totdat brouwers ontdekten dat bier met hop langer houdbaar was en een lekker bittere smaak gaf. Een Bierrevolutie was ontketend. Paleis Lofen Special nodigt jou uit in het paleis van de Keizer voor een historische bierlezing en proeverij.