Nieuws

De stenen van Ellemeet en Serooskerke
Professor dr. Appie Nijland, directeur van de sterrenwacht Sonnenborgh, schreef bijna 100 jaar geleden in het vakblad Hemel en Dampkring het volgende : ‘Den 28sten augustus 1925 viel er omstreeks 12.30 uur zomertijd, met veel geraas zodat paarden en koeien bang werden, in het weiland Hrunjebevang bij Ellemeet (eiland Schouwen) een nagenoeg bolronde meteoorsteen. De steen drong door het gras heen een halven meter bijna loodrecht in den spierachtige kleigrond, en werd er in vier stukken uitgehaald, die samen bijna 1 kg wogen. De heer A.P. van der Weijde te Ellemeet zond ze naar prof. van Everdingen te De Bilt, die mij met de vondst in kennis stelde. De heer van der Weijde verklaarde zich bereid mij de steenen af te staan ; ik ontving er echter niet vier maar vijf, zoodat op de reis van Ellemeet via De Bilt naar Utrecht één der steenen moet zijn gebroken.’

In maart 1927 ontving professor Nijland na een bericht in het NRC de resterende fragmenten van een verweerde steen uit Serooskerke die tegelijk met die uit Ellemeet gevallen was, ongeveer 1,5-2 km naar het zuidwesten. De meteoriet, bij de inslag in 1925 een halve kilo zwaar, was afgeleverd bij de hoofdonderwijzer Van der Linde. Beide stenen zijn volgens Sonnenborgh waarschijnlijk afkomstig van de planetoïde 4 Vesta.

De Meteoorsteen Serooskerke.

Inbraak bij Sonnenborgh
In de nacht van 18 op 19 augustus 2014 haalde de steen van Serooskerke weer het nieuws: een kluis van sterrenkundig museum Sonnenborgh werd gestolen, met daarin deze meteoriet en een aantal kleinere stenen. Duikers visten al snel de weggegooide kluis uit de Stadsbuitengracht. De meteoriet Serooskerke zat er niet meer in. Museumdirecteur Bas Nugteren: ‘Ik hoop dat de dieven de inhoud van de brandkast niet weggegooid hebben, want de Nederlandse meteoriet is een waardevol bezit. Het is nationaal erfgoed, maar voor wie het niet weet, lijkt het een brokje steen van ongeveer 5 centimeter doorsnee.’ Drie dagen later waren tennissers bij de Utrechtse Mytylweg aan het zoeken naar een weggeslagen bal, en wat ze vonden was de meteoriet, verpakt in een plastic Action tas. In 1927 was hij verweerd tot 120 gram. Nu, na de diefstal weegt het grootste stuk 67 gram, het kon met de planetenkruimels terug naar sterrenwacht Sonnenborg.

Sonic Boom met inslagen in Blauwkapel en Loevenhout
In de avond van 2 juni 1843 waren in het Utrechtse ook meteoorstenen naar beneden gekomen: ‘Na eene hevige uitbarsting, uit drie of vier op elkander volgende slagen bestaande, die enige overeenkomst hadden met kanonschoten, werd een fluitend of huilend geluid waargenomen, dat door zijne vreemdaardigheid bij de dorpsbewoners eene angstige verbazing wekte.  De knecht van den landman Jan Teunisse Bosch, de paarden van het land brengende, zag op korten afstand van zich een zwaar ligchaam in den grond slaan met zulk eene hevigheid, dat het zand tot op eene groote hoogte in de lucht opvloog.’ Het bleek dat er 2 kilometer verderop, bij Loevenhout vlakbij de Gageldijk, in wat nu Overvecht is, ook een inslag was geweest. De steen ‘het Loevenhoutje’ van 2750 gram werd opgekocht door pannenbakker van der Schroeff en geschonken aan het museum van Universiteit Utrecht. De steen ‘De Blauwkapel’,  van 7250 gram, belandde in een openbare verkoping van boer Teunisse Bosch, en daarna in een geologische collectie in Boedapest.

Sterrenwacht Sonnenborgh
Over de hele wereld zijn duizenden meteorieten gevonden. Voor zover bekend zijn in Nederland zes keer meteoorstenen gevonden, in 1840 in Uden, in 1843 in Blauwkapel, in 1873 in Diepenveen, in 1925 in Ellemeet en Serooskerke, in 1990 bij Glanerbrug en in 2017 bij Broek in Waterland. Meteoorstenen Ellemeet en Serooskerke zijn te bekijken in de bibliotheek van Sterrenwacht Sonnenborg, en er is nog veel meer te zien op en in het 16^e eeuwse bastion. Vanaf 2003 is Sonnenborgh een museum en publiekssterrenwacht, zie Sonnenborgh. In Tijdschrift Oud-Utrecht van februari 2021 volgt een verhaal over de geschiedenis van Sonnenborgh als scheikundig laboratorium.

Bronnen: Nijland, Hemel en Dampkring 1927, Van Campen, Maandblad Oud-Utrecht 1966, Sterrenwacht Sonnenborgh, Tennissers vinden bijzondere meteoriet, AD 22 augustus 2014

Bijlage(n)
Meteoorstenen boven Utrecht