Gerrit Jansen, de kermisprofessor
Een bijzonder mens is heengegaan: hoogleraar sociologie dr. Gerrit Jansen (1929-2021), gepromoveerd op De Eeuwige Kroeg. Een van zijn schitterende boeken is Prettige Feestdagen, over de Utrechtse feesten in heden en verleden. Dit was naar aanleiding van een idee van conservator stadsgeschiedenis Renger de Bruin van het Centraal Museum om de Utrechtse feesten te beschrijven. Professor Jansen had een ander idee: hij bezocht in het millenniumjaar de Utrechtse feesten, vergezeld van fotograaf Ton van Dongen. De foto’s en teksten geven een mooi tijdsbeeld, inclusief professor Jansen in een polonaise bij het carnaval.
Professor Jansen schreef het volgende bij zijn boek: ‘Feesten. We hebben er wat mee. We zijn er dol op. Het leven van alledag wordt even opzij gezet. We houden van die intense beleving, van de roes van vervoering, van de felle, met anderen gedeelde vreugde. Bij een feest horen vanouds heel specifieke rituelen: we doen onze mooiste kleren aan, er wordt gespeecht, gezongen, gejuicht, gehost en polonaise gelopen. En als het even kan wordt de vlag gehesen, worden de klokken geluid, wordt het vuurwerk ontstoken en lopen we ook nog in optocht achter de muziek aan.
Feesten zijn er in alle soorten en maten: in gezin en familie, maar ook op het niveau van de straat, de buurt, de vereniging, de stad.. wij, de schrijver en de fotograaf, hebben ons uiteraard beperkt tot Utrechtse feesten. Maar welke dan? Er zijn er zoveel. Utrecht bruis(t) aan alle kant! We hebben tientallen feesten bezocht en meegevierd: grote en kleine, oude en nieuwe. Ze moesten, vonden we, wel ‘naar buiten’ komen, naar de straten en pleinen van de stad. Een twintigtal hebben we grondig bekeken en uitverkoren voor een mooie plaats op deze eerste galerij van Utrechtse feestportretten.’
Gerrit Jansen maakte met zijn belangstelling voor het Utrechtse buurtleven boeken over de Kovelaarstraat en de Zeven Steegjes. Hij schreef een boek ‘Een roes van vrijheid. Kermis in Nederland’. En met zijn kermis kennis stond hij aan de wieg van de herleefde kermis in Utrecht: de Piekenkermis op de Maliebaan. Hij dankte daaraan zijn titel van ‘kermisprofessor’.
De laatste zinnen van het boek Prettige Feestdagen gaan over het feest van Oud en Nieuw op de Domtoren: ‘En dan ineens is het zover en is het lawaai totaal. De klokkenluiders komen bekwaam in hun ritme en bouwen daar rustig op voort. Ik krijg een glas champagne in mijn hand gedrukt. Gelukkig Nieuwjaar! De hele stad om ons heen viert feest. Op honderden plaatsen schieten de vuurpijlen, de donderslagen, de sterrenregens omhoog. Het Domplein is vol feestvierende mensen. Mijn hart gaat open naar Utrecht m’n stad.’
Foto’s: Nol van Dongen, Het Utrechts Archief
