Kroniek over 1945
In 2020 hebben we 75 jaar bevrijding gevierd. In onze nieuwsbrief van mei en op onze website hebben we daar ruime aandacht aan besteed. De afgelopen periode is Piet van Dijck in het ‘Jaarboekje Oud-Utrecht 1945-1946’ gedoken. Hij citeert hier een aantal berichten uit de kroniek van Utrecht over 1945 opgemaakt door G. Brinkhuis typerend voor deze woelige tijd.
Januari 1945
“Afdeelingen Duitsche soldaten zoeken in de wijken Tuindorp en Oog in Al huis aan huis naar fietsen, radio’s en illegale geschriften.”
“Alle mannen in den leeftijd van 17 tot 40 jaren moeten zich bij het Arbeidsbureau melden voor de “Arbeidsinzet” in Duitschland.”
“Bekendmaking van de politiepresident, dat, ter voorkoming van verdere vernieling van boomen en heesters, met ingang van 15 Januari de plantsoenen, lanen, singels enz. tot nader order moeten worden bewaakt door daartoe op te roepen mannelijke inwoners.”
“Herhaalde waarschuwing vanwege de Duitsche Wehrmacht tegen het onrechtmatig vellen van boomen en het roven van hout uit militaire werken.”
“Het ketelhuis en andere belangrijke technische installaties van de machinefabriek “Jaffa” aan den Groeneweg door ondergrondsche strijdkrachten vernield. Twee ingezetenen, onder wie de illegale werker Wolter J. Heukels, worden, als represaille-maatregel tegen de vernielingen aan de machinefabriek “Jaffa”, voor het vernielde ketelhuis gefusilleerd.”
Portret van Wolter J. Heukels, opzichter bij de P.T.T. en verzetsman te Utrecht ("Oom Henk"), legde tijdens de bezetting een illegaal telefoonnet aan, gearresteerd op 16 oktober 1944 en gefusilleerd op het terrein van de Machinefabriek Jaffa op 22 januari 1945.
Februari 1945
“Van een zestal schepen gelegen in den Vaartscherijn ter hoogte van de fabriek van Hooghiemstra vliegen er twee - geladen met olie en benzine - vermoedelijk ten gevolge van sabotage-handelingen in de lucht; een derde schip - gevuld met olie en generatorhout - raakt in de brand.”
April 1945
“Overvallen van den Sicherheits-Dienst op wapendepots van de Binnenlandsche Strijdkrachten; talrijke wapens worden in beslag genomen en arrestaties verricht. Op fort De Bilt worden de laatste slachtoffers - zeven politieke gevangenen uit de gevangenis aan het wolvenplein - gefusilleerd.”
Afbeelding van een voedseldropping, boven Lage Weide te Utrecht, door geallieerde vliegtuigen tijdens de Tweede Wereldoorlog; geheel aan de onderkant, vermoedelijk, een gedeelte van de schoorstenen van de electrische centrale van de PEGUS (Provinciaal en Gemeentelijk Utrechts Stroomleveringsbedrijf, Keulsekade 189).
Mei 1945
“Geallieerde vliegtuigen laten op een terrein aan de Lage Weide voedselpakketten vallen.”
“Bij het ontwapenen van een groep Duitschers sneuvelen zeven leden van de Binnenlandsche Strijdkrachten. Intocht van de geallieerde troepen. Ook op de Domtorens en van het Stadhuis wordt nu de vlag uitgestoken.”
“Mr. Dr. G.A.W. ter Pelkwijk, op grond van het Kon. Besl. van 5 September 1944 in zijn ambt van burgemeester hersteld, neemt de leiding van het gemeentebestuur op zich; hij wordt hierin bijgestaan door de wethouders ...”
“Aanvang met het arresteren van N.S.B.ers en collaborateurs door arrestatieploegen van de Binnenlandse Strijdkrachten.”
“De N.S.B.- burgemeester C. Van Ravenswaay gearresteerd.”
”Het aantal calorische waarden van de gedistribueerde levensmiddelen voor volwassenen in de afgelopen twee weken gestegen resp. tot 1261/en 1645/per dag. Het aantal gevallen van hongeroedeem bedraagt 2500; dagelijks worden ongeveer 100 nieuwe gevallen gemeld.”
Juli 1945
“De bank- en muntbiljetten van 100 gulden verliezen de hoedanigheid van wettig betaalmiddel en worden buiten omloop gesteld.”
“Burgemeester en Wethouders besluiten de benaming Mengelberglaan te wijzigen in Wolter Heukelslaan.”
”De eerste promoties vinden aan de nog niet officiële heropende Universiteit plaats.”
”Het Centraal Museum wordt gedeeltelijk heropend.”
September 1945
“Gelegenheid tot omwisselen van oud-papiergeld tot een bedrag van f 10.- per persoon tegen nieuwe muntbiljetten, in verband met de geldzuivering. Al het zich in omloop bevindend oud papiergeld verliest zijn geldigheid.”
November 1945
”De door de geallieerde autoriteiten gevorderde Stadsschouwburg en Esplanade worden vrijgegeven. Alle gevorderde hotels, restaurants en gebouwen voor clubs worden vrijgegeven.”
December 1945
”Tentoonstelling van Middeleeuwse kunst in de kapel van het Arrtsbisschoppelijk Museum (tot 20 Januari 1946).”
“Mgr. Dr. J. De Jong, aartsbisschop van Utrecht, wordt benoemd tot kardinaal.”
Mgr De Jong en Mr Dr ter Pelkwijk 1935.
Afbeelding van de genodigden bij de opening van de nieuwe kinderafdeling in het St. Anthoniusgasthuis (Prins Hendriklaan 40) te Utrecht; v.r.n.l. regent Struycken, vicaris-generaal van het aartsbisdom mgr. Huurdeman, aartsbisschop mgr.dr. J. de Jong (voorzitter van het College van regenten) en burgemeester mr.dr. G.A.W. ter Pelkwijk met zijn vrouw.
Bron:
