Nieuws

Portret van E.A. van Blitz geboren 1824 fotograaf te Utrecht overleden 1902 HUA

Fotograaf Emanuel Aron van Blitz
Emanuel Aron van Blitz was de grondlegger E.A. van Blitz & Zonen in Utrecht. Hij maakte naam in een nieuw beroep: fotograaf. Vanaf 1859 vervaardigde hij talloze portretten en stadsbeelden in zijn woonplaats Utrecht en daarbuiten. Hij kwam uit een Joodse familie in Groningen en was in 1847 bij zijn huwelijk met Hanna Cohen Kloodt in Utrecht komen wonen. Hij was toen sigarenmaker. Volgens de geboorteakten van zijn kinderen woonde het gezin tussen 1853 en 1855 in Breda, waar Van Blitz ook sigaren maakte. In 1855 was hij echter zonder beroep. Het zou de Franse fotograaf Alphonse Plumier (1819-1877) zijn die hem overhaalde om te gaan fotograferen. In 1847 was Van Blitz terug in Utrecht en gaf als beroep ‘kunstschilder’ op. De combinatie van kunstschilder en fotograaf kwam vaker voor. Zeker is dat hij werkte als ‘daguerrotypist’. Daguerrotypie was het fotografische procedé dat de Fransman Louis Daguerre rond 1830 had uitgevonden.

Zoals veel fotografen in zijn tijd moest Van Blitz rondreizen om klanten te vinden. Vooral gegoede burgers lieten graag hun portret maken voor een ‘carte-de-visite’. Omdat voor fotografie goed daglicht nodig was, hadden veel fotografen een atelier bij huis.
Blitz maakte rond 1860 ‘de portretten bij goed weer in den tuin, bij slecht weer in de broeikas van den naastwonenden bloemist’. Vanaf 1880 adverteerde hij als E.A. van Blitz & Zoon met een adres bij de Neude. Van Blitz had tien kinderen, waarvan enkele zonen ook fotograaf werden. Twee zoons vertrokken naar Parijs.

Portret van Silva van Blitz geboren 1868 fotograaf te Utrecht overleden 1934 HUA 

Silva van Blitz, fotograaf
Silva nam met zijn broer Salomon de fotografie over van zijn vader. G.A. Evers, redacteur en bestuurslid Oud-Utrecht, en deskundig in fotografische technieken, schreef in Maandblad Oud-Utrecht 1934 het onderstaande In Memoriam:

‘De 26e december 1933 overleed op 65-jarige leeftijd de heer Silva van Blitz, een man, die niet alleen als trouw belangstellend lid van ‘Oud-Utrecht’, maar vooral ook als toegewijd fotograaf van het oude Utrecht dankbare herdenking verdient. Ontelbaar bijna zijn de merendeels bewaarde negatieven, waarop al het mooie en belangrijke van de stad en provincie Utrecht gedurende driekwart eeuw, eerst door zijn vader, later in samenwerking met diens zoons Salomon en Silva en ten slotte door Silva alleen zijn vastgelegd. Laatstgenoemde heeft de documentaire betekenis van die negatieven begrepen en ze daarom niet alleen zorgvuldig bewaard, maar ze aan de gemeente Utrecht, ten behoeve van haar archief vermaakt, zodat het ook in de toekomst mogelijk zal zijn de afdrukken als illustratiemateriaal te benutten.

De vader, Emanuel Aron van Blitz was in 1822 te Groningen geboren en chef van een sigarenfabriek te Breda, toen hij zich aan de lichtbeeldkunst ging wijden. Hij liet zich daartoe door een reizende fotograaf, de Fransman Plumier, overhalen, in de verwachting zodoende zijn artistieke neigingen te kunnen bevredigen. Tegenover zijn leermeester had hij zich moeten verbinden de fotografie niet in de zuidelijke provincies van ons land te zullen uitoefenen, en daarom trok hij in 1856 naar Utrecht, waar hij door zijn huwelijk verscheidene relaties bezat. Aanvankelijk werkte hij af en toe in een vertrek en in de tuin van het Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen aan de Mariaplaats. De toeloop van het publiek was van dien aard, dat hij zich te Utrecht durfde vestigen en zich daar met de fotografie, zij het voorlopig nog als bijzaak, bezig te houden. Er was toen nog slechts één fotograaf, F. Kayser, aan de Breedstraat (1854-1863), in Utrecht gevestigd.

Van Blitz betrok toen een bovenhuis aan het Vreeburg, op de hoek van de Zakkendragerssteeg, een paar jaar later een huis Achter het plantsoen, tussen de Brigittenstraat en de Schalkwijksteeg, waar de portretten nu bij huis, als 't goed weer was in de tuin konden worden opgenomen. Bij regen of kou diende de broeikas van den naastwonende bloemist als atelier. Ongeveer vijf jaar later werd de zaak naar de Geertesteeg, omstreeks 1865 naar de Twijnstraat, in 1882 naar de Neude (Vinkenburgstraat) verplaatst. Na zijn overlijden in 1902 werd het bedrijf door zijn zoon Silva naar een perceel aan de Moreelselaan overgebracht en werd er nog een atelier voor portretfotografie in de tuin gebouwd.

De jonge Van Blitz legde zich allengs echter meer op de architectuur- en techniekfotografie toe, zodat in 1921 bij het betrekken van een ruim pand aan de Nieuwegracht (Runnebaan) geen atelier voor portretopnamen meer werd ingericht. Silva van Blitz beheerste alle oude en nieuwe procedés. Hij verstond de techniek van daguerreotypie, amphitypie, pannotypie en ferrotypie, de in positieven omgezette negatieven, waarbij voor iedere foto eene nieuwe opname nodig was, evengoed als het werken met natte collodion- of droge gelatine ­ platen en de uitkomsten welke door afdrukken, vroeger op het ruwe arrowroot- en later op het fijnere albumine en celloïdin-papier, konden worden verkregen. En ook het moderne materiaal, dat in ieder bijzonder geval de juiste nuancering kan weergeven, leverde bij bewerking door Van Blitz de meest verrassende uitkomst. Door die speciale vakkennis was hij in staat de voor iedere opname meest passende bewerking te kiezen, soms door combinatie van werkwijzen het beste resultaat te bereiken.

Zeldzaam was de toewijding, door hem bij het fotograferen van bijzondere onderwerpen getoond, groot het gevaar bij de uitvoering van moeilijke opdrachten getrotseerd, onbegrensd het geduld bij het afwachten van de juiste lichtinval geoefend. Hij zocht rustig het goede standpunt op, wachtte kalm het beste tijdstip af, om het onderwerp in zuiver sprekende tintverhoudingen af te beelden. Van Blitz vond meer bevrediging in de weloverwogen verzorging van goed, dan in de haastige aflevering van veel werk. Van Blitz' naam zal nog lang bij velen blijven voortleven als die van een eenvoudig en goed mens, en bij de belangstellenden in Utrechts geschiedenis bovendien als die van een bekwaam en welwillend vakman, die het stadsbeeld op verdienstelijke wijze met lens en gevoelige plaat heeft getekend.’

Bronnen:
Gekomen om te blijven, Kaj van Vliet en Bettina van Santen, Wbooks 2022.
G. Evers, Maandblad Oud-Utrecht 1934

Tip: bekijk de foto’s van E.A. van Blitz & Zoon in de beeldbank van Het Utrechts Archief, hieronder is een selectie.

Gezicht op de Smakkelaarsbrug over de Leidse Rijn en de Catharijnebrug over de Stadsbuitengracht 1880, EA van Blitz, HUA

Station aan de Westkanaaldijk Nieuwersluis 1890 RHCVV

Brandweeroefening op het Jacobskerkhof, 1895, HUA

Marktkramen en verkopers voor de Stadsschouwburg te Utrecht De marktverkopers zijn vermoedelijk Jacob Hollander (kiezen en mond) en Marcus Hollander (likdoorns) 1895, HUA

Smakkelaarsbrug te Utrecht met op de achtergrond de Vleutenseweg en rechts de Catharijnebrug over de Stadsbuitengracht, 1900, HUA

Gezicht op de voorgevels van de huizen Oudegracht Weerdzijde 73, Rijksmunt, en lager, op de voorgrond een gedeelte van de Viebrug Blitz Zn 1901 HUA

Gezicht op de Driftbrug over de Drift te Utrecht op de achtergrond de Plompetorengracht Blitz Zn 1907 HUA

Proefrit met motorwagen 26 van het GETU op de Maliesingel te Utrecht 1907 HUA

Gezicht op de Bartholomeusbrug over de Stadsbuitengracht te Utrecht uit het zuidwesten Blitz Zn 1910 HUA

Gezicht op de voorgevels van de huizen Oudegracht Weerdzijde 138-134 te Utrecht met de werfkelders Blitz Zn 1912 HUA

Gezicht vanuit de Domstraat op de sacristie de noordzijde van het koor en het noordertransept van de Domkerk 1913 Blitz Zn HUA

Gezicht vanuit de Domstraat op de sacristie de noordzijde van het koor en het noordertransept van de Domkerk 1913 Blitz Zn HUA DETAIL

Overzicht van een deel van de westelijke binnenstad te Utrecht vanaf een steiger naast de zuidtoren van de St Gertrudiskerk Blitz Zn 1913 HUA

Gezicht op de voorgevel van het hotel café restaurant Central Stationsplein 13-14, links de Lunchroom Het wapen van Utrecht Blitz Zn 1915 HUA

Openbare Lagere School Mecklenburglaan 1918, HUA

Vrachtboot van de lijndienst Amsterdam-Utrecht in de Stadsbuitengracht te Utrecht aan de Weerdsingel OZ Blitz 1920 HUA

Asfalteringswerkzaamheden in het Oudkerkhof, 1925 Blitz, HUA

Rietveld-Schröderhuis, Blitz,1925, HUA

Wegwerkzaamheden in de Nobelstraat te Utrecht, storten van beton, Blitz, 1930 HUA

Dempen van de Vleutensche Wetering, Blitz, 1931, HUA

Kap van de kooromgang tijdens de restauratie van de zuidgevel van de Domkerk, met enkele loodgieters die lood kloppen, Blitz, 1932, HUA

Restauratie van een luchtboog tegen de zuidgevel van de Domkerk, Blitz, 1932

Afdelingspost van de Gemeentereiniging aan de Kromme Rijn, ontwerp Planjer, Blitz, HUA

E. van Blitz in Parijs en Berck-plage, Frankrijk. Dit was Emmanuel Salomon van Blitz, "photographe", 1848-1920, een broer van Silva van Blitz.