In memoriam Wijnand Thoomes
In de Culemborgse Courant van 26 maart jongstleden verscheen het overlijdensbericht van Wijnand Thoomes, een cruciale en markante grondlegger van het Utrechts Monumentenfonds en secretaris tot juli 1994, Wijnand werd 93 jaar. Het bericht luidt onder andere: ‘Drager van de Speld van de Stad Utrecht wegens zijn verdiensten voor het behoud van Utrechts oude stad. Publicist, vredesactivist, een strijdbaar mens.’ Het UMF werd direct na het verschijnen van het bericht via de familie van Wijnand van zijn overlijden op de hoogte gebracht.
De Vereniging Oud-Utrecht had tien jaar voor de oprichting van een Utrechtse monumentenorganisatie geijverd voordat ze, samen met de gemeente Utrecht, in 1943 het Utrechts Monumentenfonds oprichtte. Wijnand Thoomes, geboren in 1931, trad als 21-jarige jongeling als ambtenaar op het Utrechtse stadhuis aan. Hij was toen al jaren lid van de Vereniging Oud-Utrecht en net begunstiger van het UMF. Wijnand werd secretaris van de Utrechtse gemeentelijke monumentencommissie en kreeg direct erna de gemeentelijke monumentenzorg aan zijn ambtelijke taken toegevoegd.
In 1965 trad Wijnand in de functie van secretaris-penningmeester van het UMF aan, daarmee kon hij in het hele veld van de Utrechtse monumentenzorg aan de slag. Dat deed hij samen met wethouder Theo Harteveld, die daarin graag meeging. Door het samengaan van taken bij één persoon gaf dit cruciale mogelijkheden voor het UMF om invulling te geven aan een nieuwe taak. Vanaf het jaar van oprichting werden tot dan toe aan ruim 50 particuliere monumentale panden werken uitgevoerd met steun van het Fonds. De nieuwe taak van het Fonds onder Wijnand werd het aankopen en restaureren van zieltogende monumentale panden. Die waren er meer dan genoeg ten gevolge van Verkeersplan Feuchtinger (1958) waardoor Utrecht binnen jaren ‘plat zou gaan’ voor ‘de nieuwe tijd’. Wijnand zorgde er via zijn verschillende petten voor dat strategisch panden door het Fonds aangekocht werden. Tot 1983 zouden onder zijn secretarisschap zo’n 100 monumentale panden door het UMF aangekocht en gerestaureerd worden.
Het Fonds werd moreel gedragen door een groeiend aantal burgers die oud Utrecht een warm hart toedroegen: het aantal begunstigers (donateurs) steeg tussen 1968 en 1980 van 800 naar 1.800. Hieraan droegen veel UMF-vrijwilligers onvermoeibaar via publiciteit bij, Wijnand had het initiatief genomen tot hun grote inzet. Met Wijnand is een markante grondlegger van het UMF overleden, we danken hem voor de cruciale rol die hij gedreven en op een intelligente manier vervulde.
Bronnen o.a.: notitie Enige herinneringen aan het Utrechts Monumentenfonds in de jaren 1965 tot 1980 door Wijnand Thoomes (met dank aan Gé Veldhuijzen die deze notitie opdiepte en mij ter beschikking stelde) en Van licht en steen, door Ingmar Heytze, uitgave van het UMF ter gelegenheid van het 70-jarig bestaan van het Fonds.
Website van Het Utrechts Monumentenfonds
5 april 2024,
Ton Hooft.
Wijnand Thoomes (r.) en Jos Stelling anno 2022 naar aanleiding van de opening van Slachtstraat Filmtheater (foto: Lex Veerkamp), bron.