Beeld van FC Donders 100 jaar
Honderd jaar geleden, op 22 juni 1921, werd op het Janskerkhof een monument ter ere van Franciscus Cornelis Donders onthuld. Het monument werd onthuld door een achterkleindochter van professor Donders. In het tijdschrift Oud-Utrecht van april 2019 staat een artikel 'Donderse Donders' over wat we van F.C. Donders kunnen leren. Dat nummer is in digitale vorm toegevoegd onder aan deze pagina.
Het was eigenlijk de bedoeling geweest om het monument op de 100ste geboortedag van Donders, op 27 mei 1918, te onthullen. Die datum werd echter niet gehaald. Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog liepen de inzameling van het geld en de vervaardiging van het monument vertraging op.
Franciscus Cornelis Donders (1818-1889) was de grondlegger van de Oogheelkundige school in Nederland. Hij was van 1848 tot 1888 hoogleraar aan de Universiteit Utrecht. In 1858 richtte hij samen met Herman Snellen (1834-1908) het Ooglijdersgasthuis op.
Donders deed veel baanbrekend onderzoek. Hij ontwikkelde bijvoorbeeld testen voor kleurenblindheid en hij bracht oogafwijkingen in kaart zoals verziendheid en bijziendheid en verhielp deze klachten met geslepen brillenglazen.
De initiatiefnemer voor het F.C. Donders monument was de Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG). Er werd een omvangrijk comité gevormd, bestaande uit onder anderen vertegenwoordigers van verschillende geneeskundige en wetenschappelijke verenigingen en de burgemeesters van Utrecht en Tilburg. Tilburg was de geboorteplaats van F.C. Donders. Voorzitter van het comité was de Utrechtse burgemeester A.F. baron van Lynden.
Het comité nodigde in juni 1913 drie beeldhouwers uit om een ontwerp van een monument in te dienen: Toon Dupuis (1877-1937), Bart van Hove (1850-1914) en Arend Odé (1865-1955). De drie ontwerpen hadden met elkaar gemeen dat zij, in verband met de gekozen locatie op het Janskerkhof, in de breedte waren gedacht, in de vorm van een half-open ovaal.
Het comité koos voor het ontwerp van de beeldhouwer Toon Dupuis. Zijn ontwerp stelt F.C. Donders voor, zittend in een armstoel. De figuur van Donders is gekleed in zijn universitaire toga. In zijn rechterhand houdt hij een opengeslagen boek vast. In de vleugelmuren aan weerszijden van het standbeeld zijn reliëfs aangebracht die het werk van Donders voorstellen. Het monument is in groen brons uitgevoerd. Op de sokkel staan de woorden 'Franciscus Cornelius Donders, physioloog, 1818-1889'.
Bijlage(n)
FC Donders - Tijdschrift Oud-Utrecht