Kees de Jager 100 jaar: Leven voor de sterren
Prof. dr. C. (Kees) de Jager. Wereldberoemd astronoom. Pionier van het Nederlandse ruimteonderzoek. Oud-directeur van sterrenwacht Sonnenborgh en ruimte-onderzoeksinstituut SRON. Groot popularisator van wetenschap. Een greep uit de vele pieken in zijn lange en breed georiënteerde loopbaan. Op 29 april wordt hij 100 jaar. Kees de Jager woont sinds 2003 op Texel, waar hij ook is geboren. Op zijn 100e verjaardag wordt door burgemeester Sharon Dijksma een plaquette met zijn beeltenis onthuld op Sonnenborgh. En er is een online wetenschappelijk programma waaraan Kees de Jager vanaf Texel hoopt deel te nemen.
Kees de Jager studeert natuurkunde, wiskunde en sterrenkunde aan de Universiteit Utrecht en promoveert in 1952 bij prof. dr. Marcel Minnaert op een proefschrift over het zonnespectrum, en dan met name de waterstoflijnen in dat spectrum. Hij richt in 1961 het Laboratorium voor Ruimteonderzoek in Utrecht op, de voorloper van SRON, en is daar tot 1983 betrokken bij de leiding. Het leidde tot de eerste Nederlandse satelliet: ANS. Parallel daaraan geeft hij leiding aan de Utrechtse sterrenwacht; van 1963 – 1977 als directeur en later, tot 1983, als voorzitter van de sterrenwachtraad. Kees de Jager is een astronoom met een brede interesse. Er is vrijwel geen vakgebied waarover hij géén populair wetenschappelijke voordracht zou kunnen houden.
Het heeft weinig gescheeld of Kees de Jager was niet in de sterrenkunde terechtgekomen. Hij werd geboren op Texel waar zijn vader schoolmeester was en verhuisde met het gezin naar Nederlands-Indië. Hij kwam voor zijn studie in 1939 naar Utrecht. Na zijn doctoraal examen in 1945, enkele maanden na de bevrijding en een periode van onderduiken op de Utrechtse sterrenwacht, wordt hij benoemd tot ‘assistent buiten bezwaar’, zonder salaris. Kort daarop wordt hem een baan aangeboden als assistent in de theoretische natuurkunde, tegen een salaris van 100 gulden per maand. Hoogleraar Marcel Minnaert vindt een overstap onverteerbaar maar kan financieel niets bieden. Uiteindelijk besluit Kees de Jager beide (!) banen aan te nemen: van 9 tot 5 natuurkunde en ‘s avonds van 10 tot ’s nachts 2 sterrenkunde. Waarbij Minnaert dan rustig om half twee nog eens langs komt om met de assistent naar resultaten te kijken…
Bron: SRON, Universiteit Utrecht, Sonnenborgh
Kees de Jager in de eregalerij op de Sterrenwacht
Het boek 'Terugblik' tussen andere boeken over sterrenkunde
