Het Utrecht van Simon Vestdijk
Simon Vestdijk (1898-1971) was een getalenteerde veelschrijver, van wel 52 romans. Bekend van De koperen tuin, Pastorale 1943, de Anton Wachter romans en heel veel meer. Hij overleed te Utrecht, op 23 maart 1971, vijftig jaar geleden. Een typerend beeld van Vestdijk als schrijver staat op de Utrechtse Heuvelrug, midden in Doorn. Hier een artikel over zijn Utrechtse jaren.
Vestdijk en Utrecht
Vestdijk koos volledig voor het schrijverschap, wilde niet trouwen en kon niet goed stilzitten, hij fietste vanuit Den Haag wel 120 kilometer in anderhalve dag naar Utrecht en Gelderland. Vestdijk verbleef aan de Catharijnesingel in Hotel Pomona waar hij ‘allemaal vegetarische juffrouwen met sluik haar en ondervoede blik’ aantrof. Van juni 1935 tot en met februari 1936 woonde hij op de Nicolaas Beetsstraat en de Nieuwegracht. Hier was het dat hij startte met zijn recensies in het NRC en dat hij veel nieuwe contacten opdeed: dichters Martinus Nijhoff en Jan Engelman, schrijver Cola Debrot en schilder Pyke Koch. De inspiratie uit het atelier van Koch gebruikte hij voor zijn in Utrecht geschreven boek Het Vijfde Zegel, een roman over de schilder El Greco aan het Spaanse hof van Philips II in Toledo. Utrecht werd de Stad van de Beweging, met het NSB hoofdkwartier. Vestdijk moest hier niets van hebben. Hij publiceerde in 1935 de roman Else Böhler waarin het opkomende fascisme in Duitsland een plek kreeg.
Simon Vestdijk in Bilthoven
Met Hendrik Marsman schreef Vestdijk in Utrecht ‘Heden ik, Morgen gij’. Het manuscript werd verwerkt door René Radermacher Schorer, mecenas en penningmeester van Oud-Utrecht. Vestdijk: ‘Utrecht vind ik wel aardig, en de oude straten en grachten heel mooi. Maar ook: ‘Utrecht wordt verpest door ‘t verkeer.’ Dat geluid doorbrak ‘de sfeer van een onbeschrijflijk mooi carillon.’ Hij vond via het Utrechts Nieuwsblad met vriendin Ans Koster een kleine villa aan de Bachlaan in Bilthoven: ‘Bilthoven is prachtig, ik maak hier fietstochten van wat ben je me, de eenige schaduwzijde is het voortdurende geronk van de Soesterberger vliegtuigen, waartegen ik echter opbied door een stofzuiger te laten loopen aan mijn zij, als ik zit te werken of te lezen.’ Vanaf 1939 woonden Simon Vestdijk en Ans Koster aan de Parklaan in Doorn. Na een gedwongen verblijf in gijzelaarskamp Sint Michielsgestel tijdens de Tweede Wereldoorlog zou Vestdijk terugkeren naar Doorn om er niet meer te vertrekken. Hij trouwde later met Mieke en kreeg kinderen Dick en Annemieke.
Kerkplein te Doorn
Afbeelding in de header: Simon Vestdijk door beeldhouwer Jaap te Kiefte, 2013.
Het beeld staat op het kerkplein voor de Maartenskerk in Doorn. Het werd in maart 2013 onthuld door zijn weduwe Mieke Vestdijk.
Simon Vestdijk achter de piano in Doorn.
Een overzicht
‘O gij die sneller schrijft dan God kan lezen’, dichtte A. Roland Holst over Simon Vestdijk. Vestdijk werkte eerst als arts, maar koos voor het schrijverschap, en dat bleek de juiste keuze. Hij schreef 52 romans, drieduizend gedichten, één toneelstuk en rond de vijfendertig essaybundels en studies over uiteenlopende onderwerpen als muziek, angst en astrologie.
Mieke en Simon Vestdijk met Harry Mulisch en Hugo Claus
Vestdijk raakt als criticus verbonden aan de Nieuwe Rotterdamsche Courant en na de oorlog aan Het Parool en is een van de productiefste schrijvers van Nederland. Vele prijzen vielen hem ten deel, waaronder de Constantijn Huygens-prijs, de P.C. Hooft-prijs en de Prijs der Nederlandse Letteren. De Nobelprijs voor Literatuur liep hij mis, al zou hij hoog op de lijst met kandidaten hebben gestaan. De beroemde literatuurcriticus Kees Fens stelt dat Vestdijks werk decennialang een norm was in de Nederlandse literatuur.
Geen wonder dus, dat toen Vestdijk in 1958 zestig werd, de regering opdracht gaf hem te portretteren. Aan Edgar Fernhout – zoon van Charley Toorop en kleinzoon van Jan Toorop – de taak. Vestdijk poseerde niet, de bekende kunstschilder baseerde zijn portret op een honderdtal foto’s van de schrijver. Vestdijk zelf was tevreden over het resultaat. Zo schreef hij: ‘Fernhout heeft mij wat somber opgevat, maar een mooi schilderij is het toch wel.’
Recent verscheen Een Alpenroman van Simon Vestdijk uit 1961 opnieuw. Het woordgebruik in het boek werd door zoon Dick Vestdijk aangepast voor lezers van nu.
Vestdijks totale oeuvre bestaat uit ruim 200 publicaties, waaronder gedichten, essays en romans. In 1936/1927 schonk Vestdijk al 13 boeken aan de Universiteitsbibliotheek Utrecht. In 1989 volgde de gehele boeken- en tijdschriftenverzameling van Simon Vestdijk. Zie de collectie Vestdijk
Bronnen: Hazeu, ‘Vestdijk, een bibliografie’, Het Literatuurmuseum.
Vestdijk bij zijn 60e verjaardag door Edgar Fernhout, afbeelding van het Literatuurmuseum
