De oudste stegen van Utrecht
Op 13 december heeft Bert Poortman het nieuwe Utrechtse Stegenboek Tussen Zwaansteeg en Achterom gepresenteerd. Welke stegen zijn het oudst?
Enkele van de oudste stegen van Utrecht zijn ter hoogte van het oude Castellum terug te vinden. Midden twintigste eeuw is de ommuring van het Castellum herontdekt. Een markering maakt nu de locatie van het Castellum rond het Domplein zichtbaar. Stegen uit de tijd van de Romeinen zijn er niet. Wel stegen die in de Middeleeuwen, door herbestemming van het Castellum, er een plek kregen.
Domherensteeg
Een paadje in de Oude Stad liep mogelijk pal langs de ommuring van het Castellum en exact op die locatie is een achterom op de Vismarkt te vinden. De Domherensteeg (steeg 92) kreeg deze naam in de dertiende eeuw. Daarvoor bestond ze mogelijk al als pad. In de eerste helft van de elfde eeuw werd de steeg de begrenzing van het paleis Lofen. Dit paleis is rond het jaar 1280 verbouwd tot drie claustrale huizen, bewoond door heren van het Domkapittel en eigendom van de immuniteit van Sint Maarten. In 1832 leidde de Domherensteeg als slop naar vijf verschillende panden, staande aan de Stadhuiszijde. Het jaartal 1910 boven de huidige entree is van het bouwjaar van het linker winkelpand. In dat jaar mocht de steeg nog niet verdwijnen. Thans is de Domherensteeg geen slop meer, maar een voor het publiek afgesloten achterom.
Maartenshof
De drie claustrale panden stonden met hun voorgevels op het fundament van de gevel van paleis Lofen en hadden een voortuin van ongeveer zeven meter richting de Domkerk. Van de huizen resteert slechts één voortuin, de Maartenshof (steeg 95).
Paleis Lofen
Een derde steeg met de naam Paleis Lofen (steeg 93) loopt naar de kelders van het voormalige keizerlijk paleis uit de Middeleeuwen. Het paleis is gebouwd op de restanten van het Castellum. In dit paleis heeft keizer Hendrik V naar alle waarschijnlijkheid de oorkonde uitgevaardigd, waarmee Utrecht stadsrechten kreeg. Gespaard bij de brand die Utrecht in 1253 teisterde, verdween het paleis dertig jaar later door de inbouw van drie claustrale huizen. De kelder van paleis Lofen is in 1866 ontdekt tijdens ontgravingen onder een keldervloer.
Flora’s hof
Een vierde steeg in het gebied van het Castellum ligt net zuidelijk van de Servetstraat. Daar lag het hof van het voormalig bisschoppelijk paleis. Een klein opslaghuis van het paleis uit de vijftiende eeuw is bewaard gebleven. Op de plek van het paleis ligt nu Flora’s hof (steeg 94). De tuinarchitect Hendrik van Lunteren kocht in 1802 het grondgebied. Door bebouwing rondom tot 1911 door dezelfde familie Van Lunteren is een klein hof overgebleven. Het staat nu bekend als Flora’s hof.
Elke daarvoor volgende periode in de geschiedenis geeft de stad weer nieuwe stegen. Meer daar over in Tussen Zwaansteeg en Achterom.
Daar leest u ook hoe u de publicaties over de Utrechtse stegen kunt kopen of downloaden.
Foto: Domherensteeg en Maartenshof
Hieronder: de situering van de stegen ten opzichte van het Castellum.
