De Tempelberg van dominee Schouten
Sinds juni staat in Museum Catharijneconvent een negentiende-eeuws model van De Tempelberg/Haram al-Sharif. Het is gerestaureerd en terug van weggeweest. De maquette was vanaf 1879 een van de bezienswaardigheden in het huis van dominee Leendert Schouten (1828-1905) in Utrecht. De Tempelberg als heilige plaats voor joden, christenen en moslims dient nu als gespreksstarter voor scholieren uit het basisonderwijs. Het maakt duidelijk hoe nauw joden, christenen en moslims met elkaar zijn verbonden.
In 1852 ontving Leendert Schouten – als 24-jarige student theologie in Utrecht – iedere veertien dagen bezoekers voor zijn model van de tabernakel. De tabernakel betekent ‘tent’ en is het draagbare heiligdom dat het volk Israël mee nam op hun reis door de woestijn. Met het model van de tabernakel legde Leendert Schouten de grondslag voor wat tijdens zijn latere leven zou uitgroeien tot het “Bijbelsch Museum”. Schouten begon in 1854 te werken in de hervormde kerk van Koudekerke. Later volgden Vianen (1857), Veenendaal (1862), Apeldoorn (1863), Harderwijk (1867), Rotterdam (1873) en Utrecht (1879). De Tabernakel reisde steeds mee en werd iedere keer in de pastorie tentoongesteld. Zijn hele verdere leven werkt hij aan de verfraaiing van de Tabernakel. De dekkleden waren vervaardigd van geitenhaar dat Schouten speciaal uit Syrië liet overkomen, het zand in de voorhof kwam uit de Sinaï-woestijn. Bezoekers kregen bij de bezichtiging verplicht een preek van de dominee, met psalm en gezang.
In 1879 maakte Conrad Schick (1822 – 1901), stadsarchitect en archeoloog in Jeruzalem, in opdracht van dominee Leendert Schouten, oprichter van het Bijbelsch Museum, een model van de Tempelberg. De opdracht kwam voort uit de tentoonstelling van een eerder model op de wereldtentoonstelling in Wenen in 1873. Het is een uniek model dat een goede weergave biedt van de situatie van de Tempelberg / Haram al-Sharif in de 19e eeuw. Het bestaat uit losse onderdelen die de islamitische heiligdommen op de Haram al-Sharif, voorheen de plaats waar de Joodse Tempel stond, goed weergeven. De nieuwste archeologische vondsten van toen, zoals stadsmuren, onderaardse ruimten en cisternen, zijn in Schicks model verwerkt.
Het Bijbelsch Museum in het woonhuis van de dominee was eerst op Nieuwegracht 36, later op Lange Nieuwstraat 52. Het trok veel bezoekers, in 1904 ook van koningin-moeder Emma. De Schouten-collectie vormde vanaf 1925 de kern van het Bijbels Museum in Amsterdam, totdat de subsidie stopte in 2016. Museum Catharijneconvent heeft het hele ‘Schouten-kabinet’, zoals de collectie van zeshonderd objecten was gaan heten, overgenomen. En nu is de gerestaureerde maquette van de Tempelberg dus terug in Utrecht, te zien in Museum Catharijneconvent.
Koets met koningin-moeder Emma na haar bezoek aan het Bijbelsch Museum, 1904.
Tabernakel in het Bijbelsch Museum van dominee Leendert Schouten, Nieuwegracht 36, 1891.
Verder lezen? Bijbels Museum Utrecht