Nieuws

Tijdschrift Oud-Utrecht
In het boek Slavernij en de stad Utrecht staat dat de stad Utrecht formeel betrokken was bij de slavernij. Naar aanleiding van dit boek is het oktobernummer 2021 van het Tijdschrift Oud-Utrecht gewijd aan thema's als slavernij, kolonialisme, oriëntalisme en ontdekkingsreizen. 
Mark Ponte leverde een bespreking van het boek Slavernij en de stad Utrecht. Arjan den Boer schreef over Buchelius en VOC-admiraal Van der Haghen.
Kijk hier voor de hele inhoudsopgave van dit nummer.
En hier kunt u het hele nummer van het tijdschrift lezen.

Matthijs Kuipers

Lezing
Op woensdag 23 februari 2022, de dag dat de burgemeester haar excuses uitsprak, was Matthijs Kuipers in het Bartholomeusgasthuis met een lezing over het Utrechtse slavernijverleden. Hij vormde, samen met Nancy Jouwe en Remco Raben, de redactie van het rapport dat als boek Slavernij en de stad Utrecht in 2021 werd gepubliceerd. In zijn lezing voor Oud-Utrecht vertelde hij hoe het onderzoek tot stand kwam en tot welke conclusies het heeft geleid.
Lees hier het verslag van deze lezing.

Marjet Douze

Podcast
Tijdens de tentoonstelling Slot Zuylen en Slavernij nam Arjan den Boer een podcast op met Marjet Douze. Zij deed onderzoek naar koloniale bezittingen van Belle van Zuylen en haar houding tegenover slavernij. Ook is zij betrokken bij de gevelsteen voor de revolutionaire patriot Quint Ondaatje aan het Utrechtse stadhuis. Luister hier naar de podcast.

Sporen van slavernij in Utrecht
Een eerder artikel in Tijdschrift Oud-Utrecht, van april 2013, heeft als titel Driehonderd gulden per vrijgelaten slaaf. Daarin beschreef Esther Captain de sporen van slavernij, die in de stad Utrecht te vinden zijn en betrekking hebben op het leven en de werk- en woonruimte van: 1. slaveneigenaren en plantagehouders (onder wie Joan Gideon Loten), 2. voormalige tot slaaf gemaakten (zoals Eduard van Akaboa senior en junior), en 3. abolitionisten (waaronder de bekende Utrechtse auteurs Nicolaas Beets en Petronella Moens). Hier kunt u dat artikel downloaden.

Initiatief: Monument slavernijverleden
In ons overzicht ‘Cultureel erfgoed in het nieuws’ van februari 2023 hebben we de onthulling aangekondigd van het monument slavernijverleden in het Griftpark.
Ook Utrecht was nauw verbonden met de slavernij. Daarom komt er op initiatief van inwoners in het Griftpark het monument van Vlucht en Verzet over het slavernijverleden. De kunstenaar is patricia kaersenhout (zonder hoofdletters). De onthulling van het monument vindt plaats op 30 juni 2023 tijdens Keti Koti Utrecht. 

Afbeelding: Suikerhuis op het Lucasbolwerk te Utrecht, Utrechts Archief. 
Documentatietekening door N. van der Monde, ca. 1840 vervaardigd naar een tekening van E. van Engelen uit ca. 1720. De tekening bevindt zich in een handschrift van Van der Monde: Aantekeningen uit registers, charters etc. betreffende de fortificatieën van Utrecht [etc.] (Collectie Historisch Werkmateriaal, inv.nr. 9).

Toelichting: Op de plek waar tegenwoordig de Stadsschouwburg staat aan het Lucasbolwerk, was tussen 1721 en 1744 een suikerraffinaderij te vinden. In deze raffinaderij, in de volksmond het Suikerhuis genoemd, werd door slaafgemaakten geproduceerde ruwe suiker verwerkt tot het luxe, witte goed dat we nog altijd in de koffie doen. De Utrechtse Compagnie had in 1721 een octrooi gekregen van de Staten van Utrecht om de suikerraffinaderij te exploiteren. Het idee was dat de onderneming suiker goedkoper zou maken in Utrecht én meer werkgelegenheid zou creëren. Bovendien was het verwerken van koloniale suiker een welkome inkomstenbron voor de Utrechtse Compagnie. Het Suikerhuis bracht niet de gewenste opbrengsten omdat het niet lukte de fabriek rendabel te maken. Na enkele wisselingen van eigenaren werd aan het einde van de achttiende eeuw besloten om nog slechts suikerbieten te verwerken, die niet in de koloniën werden gewonnen maar “gewoon” in Nederland. Lees meer.